پیام فارس - شیراز- خیابان‌ها، مکان‌های عمومی و دیگر عرصه‌های حضور اجتماعی این روزها پر از جلوه‌های عدم مداراست که نشان می‌دهد همه‌گیری یک ویروس که از آن با عنوان بحرانی جهانی یاد می‌شود، تا چه اندازه می‌تواند روان انسان‌ها را نیز بیمار کند، آنچه از آن به کاهش تاب‌آوری اجتماعی یاد می‌شود و جلوه اصلی بروز آن را می‌توان در انواع خشونت‌ها دید.

مردی که در صف نانوایی ایستاده؛ اما فاصله اجتماعی را رعایت نمی‌کند و ماسک بر چهره ندارد، پس از تذکر سایر کسانی که در صف ایستاده‌اند با پرخاش و زورگویی می‌گوید که اعتقادی به بیماری ندارد و حاضر نیست اصول یادشده را رعایت کند، نانوا از او می‌خواهد که یا از صف خارج شود و یا با حفظ فاصله بایستد، مرد اعتنایی نمی‌کند و بر این مساله پای می‌فشارد، تعدادی از مردم قید خرید نان را می‌زنند و عده دیگر هم فاصله خود را زیاد می‌کنند و در عین حال دعوا و گفت‌وگوی زیرلبی ادامه دارد.
مشابه همین اتفاق در بانک افتاد، سرباز محافظ بانک اجازه ورود افراد را تنها براساس شماره‌هایی که خودش به آن‌ها داده می‌دهد، ماسک هم الزامی است، فردی با فرزندش کوچکش آمده و می‌گوید کار فوری دارد و باید برود داخل، او ماسک هم بر صورت ندارد. سرباز می‌گوید امکان ندارد اجازه ورود دهم، مرد در حالیکه دست فرزندش را در دست دارد، می‌گوید بالاخره شیفتت تمام خواهد شد، من می‌دانم و تو؛ بعد می‌رود.
این‌ها برش‌هایی است از تصویر خشونت و کاهش آستانه تحمل مردمی که بعد از هشت ماه از شیوع بیماری کرونا، گویی هنوز با آن خو نگرفته‌اند، برخی نمی‌خواهند اصول بهداشتی را رعایت کنند و تحمل صف یا نظمی که باید برای حفظ سلامت خود و دیگران رعایت کنند، برایشان نامفهوم است.
بسیاری از این درگیری‌های به ظاهر کوچک که مدام در خیابان‌ها برای لحظه‌ای سبقت گرفتن، ایستادن در صف بانک‌ها و فروشگاه‌ها یا خرید و دریافت خدمات در اداره‌ها روی می‌دهد، برعکس زورگیری‌ها و دزدی‌های کوچک و بزرگ یا قمه‌کشی و استفاده از سلاح، به دلیل نداشتن تلفات یا درگیر نشدن پلیس گزارش نمی‌شود و در نتیجه در آمار هم جایی ندارد؛ جز این‌ها، دعواها و جدل‌ها و خشونت‌های خانگی هم از زمان قرنطینه و خانه‌نشین شدن موقت یا دائمی اعضای خانواده فزونی یافته است که معمولا تا کار به جای باریک نکشد، عنوان نمی‌شود.
همه این رفتارها نشان می‌دهد که کرونا، به آسیب جسمی محدود نمی‌شود و آسیب‌های روانی‌اش گاه به مراتب حتی بیشتر هم هست؛ زیرا تا مدت‌ها در ضمیر و خاطر شخص می‌ماند. به این ترتیب باید گفت همه‌گیری خشونت در کنار شیوع کرونا، تنگناهای مالی و سختی تحمل محدودیت‌های اجتماعی باعث کاهش تاب‌آوری جامعه شده است.

کاهش آستانه تحمل و درگیری‌های به ظاهر کوچک، اثراتی بزرگ بر روان انسان‌ها برجای می‌گذارد.
ناتوانی در تخلیه هیجانات و واکنش های منفی
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری فارس در گفت‌وگو با ایرنا در پاسخ به اینکه آیا براساس آماری که در اختیار این نهاد است، می‌توان گفت که نزاع و درگیری‌ها با شیوع کرونا بیشتر شده یا نه، عنوان کرد: نمی‌توان گفت نزاع بیشتر شده؛ اما با توجه به محدودیت‌های اجتناب‌ناپذیری که در جامعه ایجاد شده، ناتوانی در تخلیه هیجانات به واکنش‌هایی منفی انجامیده است.
کیوان نیازی افزود: خانواده، جامعه‌ای است در کوچک‌ترین مقیاس، همانگونه که ماندن فرزندان در خانه، حذف بیشتر تفریحات، غیرحضوری شدن مدارس و نرفتن به گردش باعث می‌شود گاه به گاه درگیری‌های لفظی بین خواهر و برادر یا فرزند و والدین رخ‌ دهد، در جامعه‌ نیز با مشکلاتی از این دست مواجه می‌شویم.
او با اشاره به جمعیت دو میلیونی شیراز، اظهار کرد: از این تعداد افرادی که در کنار هم زندگی می‌کنند، بسیاری از مردم در رعایت پروتکل‌های بهداشتی همکاری کرده‌اند؛ البته می‌پذیریم که تعدادی نیز همچنان از رعایت مقررات سر باز می‌زنند، ممکن است در همین صف‌های نانوایی فاصله اجتماعی رعایت نشود؛ اما نانوایی‌های بسیاری را هم دیده‌ایم که خلاقیت‌هایی برای رعایت فاصله به‌خرج داده‌اند و مانع از بروز درگیری میان مردم شده‌اند، این‌ها نکات مثبتی است که وجود دارد و نباید نادیده گرفت.
کاهش آستانه تحمل در زمان بحران طبیعی است
نیازی کاهش آستانه تحمل را در زمان بروز بحران‌ها تا حدی طبیعی دانست و گفت: وقتی بحرانی مدت‌دار و فرسایشی شود، تاثیر این موضوع بیشتر خود را نشان می‌دهد؛ به هر روی نمی‌توان این موضوع را انکار کرد و باید برای آن چاره‌ای اندیشید.
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری فارس با اشاره به اینکه هیات اندیشه‌ورز اجتماعی متشکل از صاحب‌نظران حوزه روانشناسی و جامعه‌شناسی در حال پژوهش بر روی راهکارهای کنترل خشم و کاهش آستانه تحمل مردم در شرایط کنونی هستند، از تلاش برای افزایش امید به زندگی و راهکارهای حفظ آرامش در وضعیت بحرانی سخن گفت.
به گفته این مقام مسوول استفاده از شبکه‌های ارتباطی به‌عنوان پرمخاطب‌ترین و در دسترس‌ترین فضای موجود، برای آموزش تک‌تک‌ اعضای خانواده، روشی کارآمد خواهد بود و در این زمینه فیلم‌هایی نیز در دست تهیه است؛ درست همانگونه که در ابتدای شیوع بیماری، چگونگی رعایت پروتکل‌ها به مردم از همین طریق آموزش داده شد.
نیازی همچنین ابراز داشت که افزون بر دفاتر تسهیل‌گری که در محلات حاشیه‌نشین شیراز فعالیت می‌کنند، گروه‌های مردم‌نهاد هم در کنار آموزش رعایت پروتکل‌های بهداشتی، روش‌های چگونه زندگی کردن با بیماری را نیز آموزش می‌دهند.
او با اشاره به تعداد پرشمار اتباع خارجی در شهر شیراز، گفت: بسیاری از اتباع خارجی در مناطق حاشیه‌نشین شیراز زندگی می‌کنند، این افراد با کمک اداره اتباع خارجی و دفاتر تسهیلگری شناسایی شده‌اند و از خدماتی در حوزه آموزشی بهره‌مند می‌شود.
افسردگی در کمین جامعه فاقد تاب‌آوری
مدیرکل دفتر امور اجتماعی استانداری فارس بیان داشت: بروز افسردگی که بدترین عارضه آن، خودکشی است، از جمله خطرهایی است که جامعه فاقد تاب‌آوری را تهدید می‌کند و با مسائلی که امروز با آن دست به گریبان هستیم، ممکن است بسیاری از افراد به این معضل دچار شوند؛ در این حوزه نیز زمینه آموزش‌های عمومی را فراهم کرده‌ایم که آن را در دوران پس از کرونا نیز ادامه خواهیم داد.

بروز افسردگی، از جمله خطرهایی است که جامعه فاقد تاب‌آوری را تهدید می‌کند.
نیازی با اشاره به اینکه مددکاران اجتماعی در کف جامعه حرف‌های مردم را می‌شنوند و مشکلات آن‌ها را به مسوولان منتقل می‌کنند، گفت: براساس گزارش‌های ارائه شده، اولویت رسیدگی‌های روانی و اقدام در حوزه افزایش تاب‌آوری باید با خانواده و مخصوصا اعضای نوجوان آن باشد.
کرونا بر روان آدمیان بیشتر از جسمشان مسلط شده است
رییس دفتر مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی فارس معتقد است همه‌گیری کرونا بر روان افراد بیش از جسمشان تاثیرگذار بوده؛ چراکه از لحاظ جسمی تعداد اندکی در جهان به کرونا مبتلا شده‌اند؛ اما روان همه انسان‌ها از این بیماری متاثر است.
مصطفی محسنی در گفت و گو با ایرنا افزود: در حدود 10 ماه اخیر، به‌ویژه با شیوع ویروس کرونا در عرصه‌های مختلف زندگی افراد تغییراتی دیده می‌شود و این را می‌توان از تماس‌هایی دریافت که مردم با خطوط مشاوره بهزیستی یا 123 مطرح می‌کنند.
او براساس فراوانی تماس‌ مردم با مشاوره تلفنی بهزیستی عنوان کرد: بخش عمده‌ مشکلات مردم مربوط به کاهش آستانه تحمل متأثر از کروناست و در این میان به‌خصوص مشکلات معیشتی آن‌ها را تحریک‌پذیرتر کرده است و نشانه آن، فرسودگی بیشتر است.
به گفته این روانشناس وقتی فرد با مشکلی حاد مواجه می‌شود باید سبک زندگی‌اش را با آن سازگار کند؛ در غیر این صورت نشانه‌هایی مانند خشم و پرخاشگری و بی‌حوصلگی بر او چیره می‌شود که در حال حاضر عملاً با این موارد مواجهیم.
نداشتن سواد رسانه‌ای باعث آسیب در بحران‌ می‌شود
رییس دفتر مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی فارس با اشاره به فزونی یافتن استفاده مردم از فضای مجازی در دوران خانه‌نشینی عنوان کرد: هنوز پژوهش دقیقی درباره ارتباط فضای مجازی با کاهش آستانه تحمل آن‌ها صورت نگرفته است؛ اما می‌توان گفت همان‌گونه که در این فضا می‌توان به اطلاعات معتبر دست یافت، اطلاعات غیرمعتبری نیز در دسترس است؛ اما معمولاً وقتی افراد در بحران قرار می‌گیرند، چندان به اعتبار صحت و گفته‌ها دقت نمی‌کنند و تحت تاثیر آن‌ها قرار می‌گیرند و چنین موضوعی، به‌ویژه در شرایطی که بسیاری از سواد رسانه‌ای بی‌بهره‌اند بر روان آن‌ها تاثیرگذار خواهد بود.
محسنی با اشاره به اینکه دامن زدن به بسیاری از اخبار غیرمعتبر و شایعات، چون با هیجانات منفی افراد همخوان است، بیشتر دیده می‌شود، گفت: استفاده از فضای مجازی به مهارت نیاز دارد و قطعا باید مطالعه‌ای درباره میزان آسیب‌پذیری روانی و کاهش آستانه تحمل در بحران‌ها با توجه به میران سواد رسانه‌ای جامعه صورت گیرد.
رییس دفتر مشاوره و امور روانشناختی بهزیستی فارس درباره دامنه سنی افرادی که بیشتر رفتارهای خشونت‌آمیز از خود نشان می‌دهند، بیان کرد: معمولاً طیف نوجوان تا افراد 40ساله بیشتر دچار تنش می‌شوند؛ چراکه فعالیت نوجوانان کمتر شده و دیگر در جامعه و محیط‌هایی همچون باشگاه‌ها و مراکز تفریحی حضور ندارند و کمتر می‌توانند خود را تخلیه کنند، در سوی دیگر این طیف هم زنان و مردانی قرار می‌گیرند که با مشکلات مالی و معیشتی روبه‌رو هستند و کرونا زندگی آن‌ها را بیشتر تحت تاثیر قرار داده است.
او تازگی بحران کرونا را از دلایلی دانست که باعث آسیب روانی شده است؛ اما اذعان کرد: معمولا در بحران‌هایی که زمین‌لرزه یا سیل به وجود می‌آورد هم تاب آوری لازم را کسب نکرده‌ایم و در این زمینه خللی اساسی وجود دارد.
مهارت‌آموزی راهکار افزایش آستانه تحمل
محسنی راهکار افزایش آستانه تحمل را آموزش مهارت‌هایی برای مقابله با فرسودگی، انزوا، افسردگی اضطراب، ترس و درماندگی ناشی از این بیماری دانست و گفت: مدیریت هیجان‌های منفی در کنار تغییر سبک زندگی می‌تواند تحمل این بحران را آسان کند.
او با انتقاد از اینکه کسب خدمات مشاوره‌ای از سبد سلامت مردم حذف شده است از آنان درخواست کرد درصورتی که نیاز به مشاوره دارند، از خدمات رایگان و برخط صدای مشاوره بهزیستی در تماس با شماره 1480 بهره بگیرند که از ساعت 8 صبح تا 12 شب در خدمت آن‌هاست؛ همچنین اورژانس احتماعی با شماره 123 نیز به ارائه خدمات می‌پردازد.

حذف خدمات مشاوره‌ای از سبد سلامت خانوارها خطرناک است.
کاهش آستانه تحمل در نتیجه بیماری مرموز،محدودیت و قرنطینه
رئیس مرکز خدمات روانشناسی و مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی استان فارس نیز در گفت‌ و گو با ایرنا بر آن است که درگیری با کرونا در گستره جهانی هستیم، شرایط و روابط زندگی اجتماعی را بغرنج‌تر کرده است.
سیده طاهره حسینی با بیان اینکه این ویروس کوچک آسیب‌هایی بزرگ به حوزه اقتصادی، اجتماعی و فردی وارد آورده است، گفت: در بیشتر کشورها قرنطینه خانگی راهکار اصلی کنترل ویروس کرونا عنوان شده و همین مسئله تنش‌هایی را در میان اعضای بعضی از خانواده‌ها پدید آورده است؛ براین اساس، افرادی که در کنار ترس و اضطراب از آلوده شدن به ویروس، به‌دلیل تعطیلی‌های مداوم و محدودیت‌های موجود یا از دست دادن شغل خود از مشکلات اقتصادی رنج می برند، فشار زیادی را متحمل می‌شوند و همین مسئله باعث کاهش آستانه تحمل آن‌ها شده که فزونی رفتارهای خشونت‌آمیز را در پی دارد.
او در تعریف خشونت گفت: هر عملی که باعث ایجاد احساساتی همچون، آزار، اذیت، رعب، وحشت، گناه و شرمندگی در فرد شود، خشونت نام می‌گیرد.
این روانشناس ابراز داشت: خانواده‌ها مهارت‌های اجتماعی دوران قرنطینه را نمی‌دانند. قرنطینه خانگی درواقع شمشیر دو لبه‌ای است که هم جنبه‌های مثبتی مانند امکان ارتباط بیشتر اعضای خانواده با یکدیگر و تحکیم ارتباطات را به همراه دارد و هم می‌تواند به جنبه های منفی مانند افزایش تنش در میان اعضای خانواده منجر شود. 
وی با بیان اینکه بروز شرایط جدید در جامعه با توجه به شدت و میزان اثرگذاری آن، می‌تواند اثرات متفاوتی را در روح و روان افراد باقی بگذارد، اظهار داشت: در شرایط فعلی، بیماری کرونا روش زندگی جدیدی را برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی و همچنین حفظ بقا به جامعه تحمیل کرده که هرچند این شیوه زندگی موقتی است، رفتارهای خاصی را می‌طلبد.
کاهش آستانه تحمل و بروز خشونت از خانواده به اجتماع می‌رسد
از نظر رئیس مرکز مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی استان فارس بیشترین نشانه کاهش آستانه تحمل را می‌توان در رفتار زوجین دید؛ چراکه آن‌ها زمان طولانی‌تری را در کنار یکدیگر به‌سر می‌برند و بعد خصوصی زندگیشان محدود شده است؛ همچنین به دلیل ناآگاهی از مهارت‌های زناشویی بیش از سایرین دچار تنش می‌شوند که گاه این‌تنش‌ها به خشونت ختم می‌شود و البته در این زمینه، زنان قربانیان اصلی به‌شمار می‌روند هرچند مردان نیز به‌صورت کلامی و عاطفی آزار می‌بینند. 
حسینی عنوان کرد: فزونی یافتن اختلافات زناشویی و خشونت خانگی که هم ریشه درونی دارد و هم متاثر از شرایط اجتماعی همچون شیوع کروناست، مدارا را در این روزها کاهش داده است.
او برخورداری از فرهنگ مدارا یعنی شناخت از خصوصیات اخلاقی همسر، نقاط قوت، ضعف و نقاط حساس و آسیب‎زای شخصت او؛ همچنین آشنایی از انتظارات بین دو همسر و هماهنگ شدن با آن را که در نهایت به صیانت از خانواده و روابط درون آن می‌انجامد، راهکار افزایش آستانه تحمل در خانواده دانست.
بحران اقتصادی، آستانه تحمل را هدف گرفته است
رئیس مرکز مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی استان فارس معتقد است که بحران‌های اقتصادی نیز عاملی موثر در بروز تنش در خانواده‌هاست و فشار مضاعفی به خانواده‌ها وارد می‌کند؛ تا جایی که باعث بروز نگرانی، اضطراب و افسردگی خواهد شد و آستانه‌ تحمل و تاب‌آوری را به میزان شایان توجهی کاهش می‌دهد و چنانچه فرد آرامش روحی و روانی مناسبی نداشته باشد، بیش از قبل در خانواده دچار بحران و مشکلات خانوادگی می‌شود.
رئیس مرکز مشاوره آرامش فرماندهی انتظامی استان فارس براساس تحلیل داده‌های مرکز مشاوره انتظامی فارس عنوان کرد: بسیاری از تماس‌هایی که با این مرکز گرفته می‌شود به چگونگی ایجاد روابط مناسب در میان اعضای خانواده اختصاص دارد، مهارت های ارتباط موثر بین همسران، مدیریت تعارض در خانواده و همچنین مهارت فرزندپروری، موضوع بسیار مهمی است که باید به آن بیشتر توجه کرد.
او تبعیض جنسیتی در جامعه، سوء مصرف مواد مخدر و دیدن رفتار خشونت آمیز در رسانه های اجتماعی را از عوامل بسیار مهم در کاهش آستانه تحمل مردم برشمرد و آموزش مهارت‌های زندگی را راهکار رهایی از آن دانست.
حسینی حمایت قانونی و عاطفی از افراد آسیب‌دیده را راهکاری اساسی در کنترل و کاهش خشونت‌های خانگی دانست که باید با حمایت قانونی نهادهای رسمی محقق شود؛ افزون بر این افراد آسیب‌دیده می‌توانند با حمایت‌های دولتی تحت درمان‌های روانشناسی قرار گیرند و با افراد نظیر خود در جلسات گروهی ملاقات داشته باشند تا هم از حمایت عاطفی بهره‌مند شوند و هم بدانند در این شرایط تنها نیستند.
کرونا به این زودی قصد خداحافظی ندارد؛ بنابراین براساس جمع بندی از دیدگاه های این کارشناسان افزایش تاب‌آوری و دوری از نزاع و درگیری می‌تواند زندگی را دستکم از لحاظ روانی کمی آسان‌تر کند، انتخابی کم‌هزینه که به تحمل روزهای بحرانی کمک بیشتری می‌کند.
برچسب‌ها
کرونا فرماندهی نیروی انتظامی فارس خشونت خانگی شیراز اداره کل بهزیستی استان فارس استانداری فارس فارس
پروندهٔ خبری
کرونا در ایران؛ آخرین اخبار و گزارش‌ها