بزرگنمايي:

فارس آنلاین - شیراز- هنگامه خشکسالی و کم آبی در ایران روش هایی را برای مقابله با این پدیده ها لازم شمرده است که کشت فرا سرزمینی یکی از این راه حل هاست اما این روش با موانعی همچون نبود زیرساخت حقوقی و تعرفه های گمرکی مواجه و گلایه های دست اندرکاران را سبب شده است.
بیش از دو سال از ابلاغ آیین نامه کشت فراسرزمینی، طرحی که ظرفیت احیا و نجات منابع آبی و خاکی کشور را داراست می گذرد اما فعالان این عرصه از وجود کاستی هایی سخن می گویند و زارعین نیز گلایه مندند که محصولات تولیدی آنها در قالب این طرح با تعرفه های بالای گمرکی مواجه شده و قیمت تمام شده را افزایش می دهد بگونه ای که این وضعیت عملا رقابت با تولیدات داخل را غیرممکن کرده است.
کشت فراسرزمینی یکی از روش‌های تأمین محصولات کشاورزی در مناطقی است که مشکلاتی همچون محدودیت منابع آب و خاک دارند.
در روش کشت فرا سرزمینی، زمین هایی در خارج از کشور اجاره می شود و محصولات کشاورزی با سرمایه زارعین ایرانی در خارج از مرزهای ایران کشت و برداشت و محصول نهایی برای مصرف به داخل کشور منتقل می شود.
** هزینه های درون سرزمین و فرا سرزمین
استان فارس با وجود برخورداری از خاک مرغوب و حاصلخیز در سال‌های اخیر به دلیل عدم مدیریت بهینه از منابع آبی، تغییرات اقلیمی و خشکسالی با مشکل اساسی در تولید محصولات کشاورزی و مخصوصاً موارد آب‌بر روبرو است.
یکی از اقدامات دولت تدبیر و امید در این حوزه ابلاغ آیین نامه کشت فراسرزمینی در کشورهای دیگر در قالب اجاره یا تملیک زمین بود که در 29فروردین سال 95 ابلاغ شد که در قالب این طرح می توان کشت بسیاری از محصولات کشاورزی استان فارس و خصوصا موارد آب بر را به خارج از مرزهای کشور منتقل کرد.
هزینه اجاره زمین مرغوب آبی برای یک دوره کشت برنج در استان فارس حدود 15 میلیون تومان برای یک هکتار است که این هزینه در کشور تاجیکستان حدود 300هزار تومان است و همچنین دستمزد روزانه کارگر کشت برنج در ایران بین 70 تا 100هزار تومان و در تاجیکستان حدود 9 هزار تومان است که با مقایسه این قیمت‌ها به صرفه بودن این طرح در نگاه اول قابل تشخیص است ضمن اینکه با اجرای درست این طرح اشتغالزایی مناسبی ایجاد و کشاورزان نیز منفعت خوبی عایدشان خواهد شد و همچنین از هدر رفت منابع خاک و آب کشور نیز جلوگیری می‌شود.
** زنجیرها بر گردن طرح
به گفته محمد بخشوده استاد و رئیس بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز منطقی نیست آب از اعماق ژرف زمین در استان فارس استخراج و در مصارف کشاورزی هزینه شود و ضروری است که زراعت در بسیاری از مناطق این استان کاملا ممنوع اعلام شود و به جای آن روش هایی مانند طرح توسعه کشت فراسرزمینی در اولویت کار قرار گیرد.
مسئولان سازمان جهاد کشاورزی استان فارس از اعمال تعرفه های بالای گمرکی بر محصولات تولیدی در کشت فراسرزمینی می گویند که گوی رقابت با تولیدات داخلی را از این تولیدات کشاورزی ربوده است.
از سوی دیگر مدیران گمرک استان فارس از نبود زیرساخت حقوقی برای ورود تولیدات کشت فراسرزمینی به داخل کشور می گویند و اینکه در حال حاضر این محصولات مانند محصولات خارجی تعرفه گمرکی بالایی پرداخت می کنند.
رئیس شورای همکاری‌های اقتصادی ایران و آفریقا  گفت: طرح کشت فراسرزمینی طرح بسیار مناسبی برای مدیریت منابع طبیعی کشور است و تنها زمانی عملیاتی و فراگیر خواهد شد که حمایت واقعی و همکاری همه دستگاه ها را با خود داشته باشد.
پرویز کرباسی افزود: بانک ها در قبال دادن تسهیلات به کشاورزان برای اجرای کشت فراسرزمینی، ضمانت‌های سنگین ملکی طلب می‌کند که در توان اغلب متقاضیان نیست.
کرباسی ادامه داد: حمایتهای محدودی از این طرح می شود که اغلب نیز کارشناسی شده نیست، بعنوان مثال می توان به مجوز انتقال ماشین آلات اشاره کرد در صورتی که انتقال ادوات در بسیاری از موارد در این طرح به صرفه نیست و با یک سوم قیمت ایران می توان این ماشین آلات را از آمریکا و اروپا تهیه کرد.
وی اضافه کرد: بهره اقتصادی بالایی در این طرح به دلیل قیمت پایین اجاره زمین در کشورهایی نظیر اوکراین، گرجستان و. . . عاید کشاورزان می شود.
او اظهار کرد: دولت در زمینه حمایت از کشت فراسرزمینی قول‌هایی داده اما شرایط کنونی دولت به لحاظ اقتصادی به گونه‌ای است که نمی تواند اقدام مفیدی برای اجرای این طرح انجام دهد.
** تعرفه های بالای گمرکی
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی استان فارس  می گوید که کشت فراسرزمینی در حال حاضر بین کشاورزان این استان تنها برای کشت گندم جا افتاده است.
احمد دهقان افزود: متاسفانه در حال حاضر در خصوص ورود گندم برداشت شده کشاورزان استان فارسی که در قالب کشت فراسرزمینی در کشور تاجیکستان کشت شده با مشکل مواجه شده ایم.
وی ادامه داد: به دلیل عدم هماهنگی و نبود تعامل با گمرک ،محصولات گندم کشاورزان استان فارس را نمی توان وارد کشور و استان کرد و حتی اگر وارد شود به دلیل تعرفه بالای گمرکی محصول تولید شده در قالب کشت فراسرزمینی بسیار گران تمام می شود و نمی تواند با محصول تولید داخل رقابت کند.
مدیرکل گمرک استان فارس  گفت: یکی از الزامات تجارت امروز در کل دنیا، مشخص بودن کشور سازنده کالا است.
خداداد رحیمی افزود: باید مشخص شود مبداء یک کالا چه کشوری است، چون این مساله در ارزش یک کالا تاثیر و همچنین در محدودیت های تجارت نیز نقش اساسی دارد.
وی ادامه داد: بابت این مساله یکسری قوانین بین المللی وجود دارد که به استناد ماده 17 قانون امور گمرکی،ایران نیز عضو کنوانسیون (قواعد مبداء) می باشد و طبق این کنوانسیون گیاهان و نباتاتی که در یک کشور می رویند ساخت آن کشور محسوب می شود.
رحیمی اضافه کرد: بنابراین گندمی که در هر کشوری مانند تاجیکستان می روید حتی اگر با کارگر، سرمایه و تکنولوژی ایرانی نیز پرورش پیدا کند و برداشت شود ساخت کشور تاجیکستان محسوب می شود و از نظر گمرک جمهوری اسلامی ایران یک کالا و محصول خارجی است و ورود آن به قلمرو کشور تابع قوانین عمومی ایران خواهد بود.
وی در پاسخ به این سئوال که آیا قانون گمرکی در خصوص کشت فراسرزمینی وجود دارد گفت: متاسفانه خیر، کشور ما اگر به این نتیجه رسیده که کشت فراسرزمینی مفید است باید زیرساختهای حقوقی این کار را نیز فراهم کند.
** به گمرک ابلاغ نشده
مدیرکل گمرک استان فارس اظهار کرد: گمرک صرفا یک سازمان مجری است و به هیچ وجه حق تصمیم گیری ندارد و متولی این مساله که قوانین را به گمرک ابلاغ می کند وزارت صنعت ، معدن و تجارت است.
وی ادامه داد:ارگان های دیگری مانند وزارت جهاد کشاورزی که احتمالا متولی کشت فراسرزمینی است باید پیشنهادو دستورالعمل های خود را به سازمان صنعت، معدن و تجارت منعکس کند و این سازمان نیز اگر بتواند ابلاغ و در غیر اینصورت اگر نیاز به مصوبه هیات وزیران و یا مجلس شورای اسلامی داشته باشد به دولت ارجاع می دهد.
وی با اشاره به اینکه تاکنون هیچ قانونی در خصوص محصولاتی که در قالب کشت فراسرزمینی در خارج از کشور تولید می شود به سازمان گمرک ابلاغ نشده گفت: در مرحله بعدی باید ابزار حقوقی لازم برای اثبات این مساله که محصول کشاورزی متعلق به کشت فراسرزمینی است نیز پیش بینی شود.
** کشاورزی بی منطق
استاد و رئیس بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز  گفت: کشت محصولات کشاورزی آب بر در کل ایران به جز مناطقی در شمال کشور منطقی نیست هرچند که باید پیشه ای جایگزین برای زارعینی که از این طریق تامین معاش می کنند نیز پیش بینی شود.
محمد بخشوده افزود: لازم است که کشاورزی در بسیاری از نقاط ایران کاملا ممنوع اعلام شود که بسیاری از مناطق استان فارس نیز مشمول این ممنوعیت شود و حتی اگر زراعت در این مناطق تعطیل و حتی به زارعین حقوق نیز پرداخت شود به نفع منافع ملی است.
وی با اشاره به اینکه منطقی نیست آبی را که از اعماق ژرف زمین در استان فارس استخراج می شود صرف کشاورزی کرد،ادامه داد: مسئولان باید پاسخگو باشند که چه منطقی در پشت کشت هندوانه ،برنج و گندم با وجود کم آبی استان فارس وجود دارد؟
رئیس بخش اقتصاد کشاورزی دانشگاه شیراز در ادامه گفت:کشت فراسرزمینی جایگزین مناسبی است که اگر درست اجرا شود در میان مدت و دراز مدت به نفع استان فارس و تمام ایران خواهد بود و به باز آفرینی منابع آبی و خاکی کمک شایانی می کند.
*** راهیان گرجستان
مسئول کشت فراسرزمینی سازمان جهاد کشاورزی فارس گفت: امسال 27 کشاورز از استان فارس در کشور گرجستان در وسعتی به اندازه 500 هکتار گندم کاشته اند.
شهامت شیبانی افزود:زمینه اجرای کشت فراسرزمینی در هفت کشور گرجستان، عراق، اوکراین، تاجیکستان، قزاقستان،غنا و روسیه فراهم شده که فعلا تنها اراضی گرجستان مورد استفاده کشاورزان استان فارس قرار گرفته است.
وی  ادامه داد: یکی دیگر از مشکلات پیرامون کشت فراسرزمینی واسطه ها و شرکتهایی هستند که مورد تائید سازمان جهاد کشاورزی نیستند و روز به روز رشد قارچ گونه آنها را شاهد هستیم که افراد و متقاضیان کشت فراسرزمینی را جذب می کنند و مشکلاتی نظیر عدم هماهنگی با سفارت و یا کلاهبرداری از آنها را رقم می زنند.
شیبانی اضافه کرد: کشاورزان متقاضی اجرای طرح کشت فراسرزمینی بدون هیچگونه محدودیتی می توانند برای شرکت در این طرح بصورت حضوری به سازمان جهاد کشاورزی استان فارس مراجعه و درخواست خود را ثبت کنند تا در کوتاهترین زمان ممکن به آن رسیدگی شود.
** برنج کاران استان فارس بشتابند
وی اظهار کرد:در حال حاضر قرارداد جدید با کشور قزاقستان در خصوص کشت برنج در این کشور منعقد شده که از تمام متقتضیان خصوصا برنج کاران استان فارس درخواست می شود برای شرکت در این طرح اقدام به ثبت نام کنند.
مسئول کشت فراسرزمینی جهاد کشاورزی فارس گفت: این سازمان برای کشت فراسرزمینی این استان به مساحت پنج هزار هکتار در آینده نزدیک هدف گذاری کرده است.
به نظر می رسد تا مساله حقوقی و گمرکی طرح کشت فراسرزمینی حل نشود، این طرح همچنان گرفتار دیوانسالاری باقی خواهد ماند.