بزرگنمايي:

پیام فارس- ایزدخواست در شمالی‌ترین شهر فارس و ورودی این استان پهناور است، و همین جایگاه مهم است که در زمان صفویه محل جانمایی یکی از یکهزار کاروانسرای عباسی شده است.

امروز شاید بسیاری از مردم ایران ایزدخواست را نشناسند اما این شهر کوچک در دوره‌های تاریخی مختلف جایگاه ویژه و بی اغراق راهبردی داشته است؛ این را در نگاهی اولیه نیز می‌توان از قلعه ساسانی و آثار تاریخی صفویه برجای مانده در این شهر فهمید.

اکنون سیزدهمین میراث تاریخی که از فارس در فهرست جهانی یونسکوجای گرفته، باز ایزدخواست را به مرکز توجه آورده و بی تردید این می‌تواند برای روزهای روشن گردشگری این شهر و حتی بیش از آن برای آباده و دیگر شهرهای همجوار شمال فارس نویدبخش باشد.

کاروانسرای ایردخواست از سده 12 تا اکنون

کاروانسرای ایزدخواست که نزدیک به نیم قرن پیش در فهرست میراث ملی با شمارهٔ ثبت 1112 ثبت شده برجای مانده از سده 12 در دوره شاه‌عباس صفوی است که در آن هنگامه پر رونق محل استراحت و توقف کاروانیان و رهگذران بوده است.

اما پس از آن دوران رونق، کاروانسرای ایزدخواست مهجور ماند و اگر چه سال 1354 به ثبت ملی رسید اما چنان که باید روزهای پرترددی را به خود ندید.

در سال‌های اخیر با ورود اقامتگاه‌های بومگردی به عرصه گردشگری کشور، این کاروانسرا نیز به همت سرمایه‌گذار خصوصی و البته زیر نظز کارشناسان میراث فرهنگی فارس مرمت شد و ضمن حفاظت از آن به عنوان اقامتگاه بومگردی گشایش یافت و تا اندازی به سوی رونق روزهای گذشته خود حرکت کرد.

در ادامه ارزیابان یونسکو از این کاروانسرا به عنوان یکی از اماکن پرونده ثبتی کاروانسراهای ایران بازدید کرد و با تایید ارزش تاریخی این بنا، آن را در میان 54 کاروانسرای ایران در فهرست جهانی جای دارد.

ثبت جهانی کاروانسرای ایزدخواست، نقطه شروعی برای تحولات گردشگری

فارس با برخورداری از نزدیک به نیمی از 27 اثر جهانی گردشگری ایران جایگاه ویژه‌ای در جذب جهانگردان و درآمد حاصل از آن برای کشور دارد و یک سوم آثار ثبت شده گردشگری در این استان است.

13 اثر جهانی فارس عبارتند از هشت محور ساسانی در بیشابور، سروستان و فیروزآباد، مجموعه تاریخی پاسارگاد، تخت جمشید، موزه تخت جمشید، باغ ارم، باغ پاسارگاد و اکنون کاروانسرای ایزدخواست.

این بار ثبت جهانی اثری از شمالی‌ترین نقطه فارس نقطه روشنی برای تحقق شعار گردشگری همه مکانی در فارس پهناور را می‌دهد و این نکته را معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس نیز تایید می‌کند.

به گفته روح‌الله روانشاد یک اثر تاریخی از هنگامی که ثبت جهانی شد، توجه جهانگردان به آن به عنوان اثری شاخص معطوف می‌شود و این امر مهمترین تاثیر را در ورود گردشگران خارجی و بازدید از ابنیه تاریخی دارد.

او ادامه داد: ثبت جهانی یک اثر با آوردن آن به فهرست مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی منجر به افزایش سفر و شکوفایی گردشگری شهر میزبان می‌شود.

اما و اگرهای نقش آفرینی شایسته کاروانسرای ایزدخواست برای رونق گردشگری

اثرگداری ثبت جهانی یک اثر در حفاظت از آن و رونق گردشگری شهر یا روستای میزبان در مورد ایزدخواست نیز صادق است؛ شهری که از قلعه دیرینه ساسانی و چندین اثر دارای ارزش تاریخی دیگر میزبانی می‌کند اما چنان که شایسته است سهمی از رونق گردشگری نبرده است.

آنطور که معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس به ایرنا گفت: ایزدخواست یک مجموعه "تحت عنوان پایگاه تاریخی ایزدخواست" که غیر از کاروانسرای جهانی، دارای آثار تاریخی ارزشمندی مانند قلعه ساسانی، سد قوسی است.

محمدتقی قلعه نوعی ادامه داد: ایزدخواست از نظر تاریخی نوعی برند در سطح شمال فارس است و بی‌شک ثبت جهانی کاروانسرای صفوی آن می‌تواند به رونق گردشگری ان کمک کند.

او این را هم اعلام کرد که ثبت جهانی قلعه ساسانی ایزدخواست نیز به عنوان اثری شاخص به وزارت میراث فرهنگی پیشنهاد شده و تا کنون سه فاز مطالعاتی ارزشمند نیز بر روی آن انجام شده است.

اینکه ثبت جهانی کاروانسرای ایزدخواست می‌تواند محرک رونق گردشگری شمالی‌ترین شهر فارس شود مورد تایید همه کارشناسان و مسئولان است اما آنها در میان بر فراهم شدن زیرساخت‌ها نیز تاکید دارند.

معاون گردشگری اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس معتقد است که تحقق این مهم نیازمند فراهم شدن بیشتر زیرساخت‌های گردشگری به نحوی است که ضمن حفظ حریم این آثار امکانات رفاهی لازم را برای برای گردشگران ایرانی و جهانگردان در دسترس کند.

او در این زمینه بیان کرد: بسیاری از افراد هنگامی که سخن از فراهم شدن زیرساخت‌های گردشگری می‌شود اداره کل میراث فرهنگی را خطاب قرار می‌دهند حال آنکه مهیا کردن بخش بزرگی از نیازمندی‌ها و زیرساخت‌ها ضروری به عهده دیگر دستگاهها است.

روانشاد عنوان کرد: فراهم کردن شرایط مناسب حمل و نقل، نصب تابلوهای اطلاع‌رسانی، ایجاد زیرساخت‌های آب، برق و گاز و سرمایه‌گذاری و تسهیل در ایجاد دهکده گردشگری در نزدیکی آثار تاریخی می‌تواند شرایط لازم را برای حضور گردشگران و بویژه جاهنگردان فراهم کند.

او معتقد است که در عرصه رونق گرئشگری آثار شاخص فارس باید با حضور همه دستگاههای متولی طرح جامعی تدوین و اجرایی شود.

نگاهی به وضعیت اماکن اقامتی ایزدخواست نشان دهنده وضعیتی نسبتا مطلوب است چرا که به گفته معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی فارس اکنون غیر از کاروانسرا، چهار اقامتگاه بومگردی در این شهر وجود دارد که 2 اقامتگاه فعال و 2 مورد در حال فعالسازی است.

قلعه‌نوعی با بیان اینکه در بافت قدیمی ایزدخواست پلاک‌های شخصی خوبی وجود دارد، پیشنهاد داد: اگر مالکان تصمیم بگیرند که از ملک به عنوان اماکن گردشگری استفاده کنند، میراث فرهنگی نیز حمایت می‌کند تا زیرساخت‌های لازم برای روزهای رونق گردشگری این شهر فراهم شود.

ثبت جهانی کاروانسرای ایزدخواست، ضامن حفاظت و حساسیت‌های مرمتی

یکی دیگر از پی‌آوردهای ثبت جهانی یک اثر ایجاد حساسیت‌های بیشتر در زمینه حفاظت و مرمت بنا و در نتیجه حفظ آن از گزند گدر زمان و تخریب‌های انسانی است؛ این کارایی مورد تایید مسئولان میراث فرهنگی فارس نیز قرار دارد و به عقیده آنها ثبت کاروانسرای ایزدخواست آثار مثبتی برای تداوم تعمیر و مرمت این بنای ارزشمند تاریخی و حفاظت از آن دارد.

معاون میراث فرهنگی، اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی فارس معتقد است که ثبت کاروانسرای ایزدخواست علاوه بر اینکه بر ایجاد حساسیت در حفاظت و مرمت از بنا موثر است می‌تواند، حتی جذب سرمایه‌گذاران خصوصی برای همکاری در مرمت دیگر بناهای ارزشمند را نیز به دنبال داشته باشد.

او در پایان به نقش رسانه‌ها در معرفی این آثار ارزشمند به علاقمندان و تاثیر نوشته‌های انها بر رونق گردشگری شهرهایی چون ایزدخواست تاکید کرد.

کاروانسرای جهانی ایزدخواست که این بار در قامت یک اقامتگاه بومگردی محل رفت و آمد و گذر علاقمندان تاریخ ایران اسلامی شده، در بخش مرکزی آباده، در شمالی ترین نقطه فارس و ورودی این استان، در 341 کیلومتری شیراز مسافران، گردشگران و جهانگردان را به خود می‌خواند.

در قالب پرونده ثبت کاروانسراهای ایران 54 کاروانسرا شامل دیرگچین قم، نوشیروان اصفهان، پرند (قلعه سنگی) تهران، رباط شرف خراسان رضوی، سنگی انجیره یزد، جمال‌آباد آذربایجان شرقی، عباس‌آباد تایباد خراسان رضوی، فخر داوود خراسان رضوی، شیخعلی‌خان اصفهان، مرنجاب اصفهان، امین‌آباد اصفهان، گبرآباد کاشان، مهیار اصفهان، گز اصفهان، کوهپایه اصفهان، مزینان خراسان رضوی، ایزدخواست فارس، فخرآباد خراسان رضوی، سرایان خراسان جنوبی، قصر بهرام سمنان، آهوان سمنان، میامی سمنان، عباس‌آباد سمنان، میاندشت سمنان، زین‌الدین یزد، میبد یزد، فرسفرج، خواجه‌نظر آذربایجان غربی، دهدشت کهگیلویه و بویراحمد، بیستون کرمانشاه، گنجعلی‌خان کرمان، گویجه بل آذربایجان شرقی، خوی آذربایجان غربی، صائین اردبیل، تی‌تی گیلان، باغ شیخ مرکزی، زعفرانیه خراسان رضوی، مهر خراسان رضوی، ینگه‌امام البرز، بستک هرمزگان، برازجان بوشهر، خرانق یزد، آجری انجیره یزد، افضل خوزستان، نیستانک اصفهان، چاه کوران کرمان، چمشک لرستان، رشتی یزد، تاج آباد همدان، ده محمد خراسان جنوبی، خان آذربایجان غربی، چهل پایه خراسان جنوبی، سعدالسلطنه قزوین و رباط قِلی خراسان شمالی در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسید.