بزرگنمايي:

پیام فارس - اسناد ملی و میراث مکتوب، میراث‌دار و پاسبان شایسته‌ای برای حفظ ارزش‌ها، فرهنگ و تحولاتی است که یک ملت با خود داشته است.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، سابقه نگهداری از اسناد در کشورمان به دوران هخامنشیان می‌رسد؛ 19 اردیبهشت در تقویم ایران «روز اسناد ملی» نامگذاری شده تا یادآوری کند تک تک مردم این سرزمین، میراث‌دار و حافظ تاریخ و هویت خود هستند؛ در واقع هر شخص با آثار مکتوبی که می‌تواند داشته باشد، می‌تواند سندی از تحولات اقتصادی، فرهنگی و سیاسی کشور را به آیندگان هدیه دهد تا هم پشتوانه اصالت این ملت باشد و هم در پیشرفت آن مؤثر واقع شود.
همانطور که گفتیم از دوران ایران باستان، ثبت و نگهداری استاد تاریخی در ایران وجود داشت، با این حال در دوران پس از اسلام نیز با توجّه به تأکید آموزه‌های اسلامی روی فرهنگ کتابت، حجم و اهمیت حفظ اسناد مکتوب، افزایش یافت؛ البته که افزایش جمعیت و نیاز به ارائه خدمات بیشتر نیز بی تأثیر نبود؛ خدماتی که باید ثبت می‌شد تا به نحو احسن ارائه شود.
در همین راستا، اصغر منتظرالقائم، استاد تاریخ در گفت‌وگو به خبرنگار ایمنا اظهار می‌کند: اسناد و مدارک تاریخی به چند دسته تقسیم می‌شوند که شواهد زنده به حساب می‌آیند زیرا گذشته فرهنگ تمدن و تاریخ و هویتمان را به جهانیان معرفی می‌کنند؛ اسناد، گاهی مکتوب و گاهی غیر مکتوب هستند، مثلاً یک ظرف، سکه، سند و موارد اینچنینی، سند یا منابع غیر مکتوب که می‌توانیم اطلاعاتی درباره هویت خود از آن به دست آوریم؛ مواردی مانند کتاب‌های تاریخی، جز اسناد مکتوب به حساب می‌آیند و برای تاریخ نوشته شده‌اند؛ در کنار آن، اسناد و مدارکی هم هستند که برای تاریخ نوشته نشدند اما به عنوان منبع و سند استفاده می‌شوند؛ مثلاً یک قباله ازدواج، فاکتور، معامله خانه، حکم انتصاب یک فرماندار و حتی توافقنامه‌ها می‌تواند سندهای محکمی بر هویت ما باشد.
وی می‌افزاید: گزارش‌ها و اطلاعاتی که مورخین می‌توانند از دل این موارد به دست آورند می‌تواند مشخص کننده هویت تاریخی باشد؛ ملت ما نباید اسناد و مدارک خود را از بین ببرند و آن‌ها را به درد نخور و غیر قابل استفاده بدانند بلکه این اسناد در شهرداری‌ها، ادارات دولتی، مخصوصاً دادگاه‌ها و قوه قضائیه باید نگهداری شود؛ حتی نوع تدریس‌هایی که صورت می‌گرفته، مواد درسی و … از مواردی هستند که باید حفظ شوند تا آیندگان بدانند نظام آموزشی ما چگونه بوده و از مسائل اجتماعی، اقتصادی و بهداشت و درمان آگاهی پیدا کنند؛ هرچند این موارد به قصد تاریخ نوشته نشده است اما از آن استفاده تاریخی می‌شود.
استاد دانشگاه اصفهان خاطر نشان می‌کند: مواردی که ذکر شد، در اکثر کشورهای پیشرفته در مراکز اسناد، دسته‌بندی و نگهداری می‌شود و محققان از سراسر جهان درباره همه ابعاد تاریخ سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی ملت‌ها می‌توانند از آن استفاده کنند؛ از همین جهت این اسناد برای ما اهمیت زیادی دارد.
منتظرالقائم ادامه می‌دهد: خوشبختانه مرکز اسناد ملی در تهران، ساختمان بسیار بزرگی است که در مراکز بسیاری از استان‌ها، شعبه‌هایی دارد؛ این شعبه‌ها دارای کارمندان متخصص برای نگهداری و دسته بندی این اسناد هستند و با توجه به اینکه در ادارات و سازمان‌ها، بخشنامه‌هایی وجود دارد که باید جمع‌آوری شود، به اینجا منتقل می‌گردد تا حفظ شود.
وی تصریح می‌کند: اگر ادارات، توانایی نگهداری این اسناد را ندارند، می‌توانند آن‌ها را به مرکز ملی اسناد ایران بدهند تا در آنجا به خوبی و با دسته‌بندی، مورد حراست قرار گیرند تا آیندگان بتوانند به خوبی از این اسناد، استفاده کنند.
استاد دانشگاه اصفهان بیان می‌کند: از اسناد قدیمی که وجود دارند، عکسبرداری صورت می‌گیرد و فایل‌های آن در کنار اصل سند، نگهداری می‌شوند؛ به همین ترتیب دیگر نیازی نیست که محققان به اصل سند، مراجعه کنند بلکه عکس‌ها و تصاویر آن را به صورت فایل‌های مشخص شده مورد استفاده قرار می‌دهند؛ لازم به ذکر است همانگونه که اسناد قدیمی، شماره بندی و با موضوعات مشخص، دسته بندی می‌شد، امروزه نیز اسناد قدیمی به صورت عکس استفاده می‌شود، اما اسناد جدیدتر، همگی به صورت فایل و الکترونیک هستند که در مرکز اسناد ملی نگهداری می‌شوند؛ با توجه به الکترونیکی بودن این اسناد، می‌تواند بسیار آسان‌تر در دسترس قرار گیرد و به جای ورق زدن تک‌تک اسناد، تنها با دادن موضوع می‌توانند به جستجو آن بپردازند.
منتظرالقائم تشریح می‌کند: اگر مردم به هویت تاریخی و فرهنگ خود و آینده خود علاقه دارند، تلاش کنند اسنادی که در خانه دارند را به مرکز اسناد ملی بدهند زیرا ممکن است خودشان راه و روش نگهداری از آن‌ها را ندانند و مرکز اسناد با حفظ این موارد، آن را در اختیار محققان قرار دهد که می‌تواند شامل وصیتنامه‌های بزرگان خانواده، قباله ازدواج و حتی فاکتورهای خرید در زمان‌های مختلف باشد؛ ادارات و سازمان‌های دولتی و نهادهای مختلف هم می‌توانند احکام کارگزینی، قراردادها و …که از زمانشان گذاشته و نگهداریشان‌، امکان و ضرورتی در سازمان ندارد، در اختیار مرکز ملی اسناد قرار دهند.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، اسناد ملی، حافظه ماندگار ملت ایران است و این حافظه ماندگار، یادگار داستان زندگی و خلاصه‌ای از شرح حال افراد در روزگاری است که تغییرات زیادی دست خوش آن می‌شود؛ بنابراین بر ماست که در حفظ و شناخت این اسناد ارزشمند، کوشا باشیم.
کد خبر 751834