پیام فارس - شاید در ابتدا کمی عجیب به نظر آید، این که مسجدی روی آب ساخته شود، اما برای بزرگان معماری این سرزمین که شکوه معماریشان، مردم جهان را انگشت به دهان گذاشته است، چنین اتفاقی غیر ممکن نیست، با ما در این گزارش همراه شوید تا با تنها مسجد روی آب ایران آشنا شوید.
به گزارش خبرگزاری ایمنا از فارس، جنوب فارس سرزمینی که دیار آفرینندگی، نوآوری و محل فرهنگ والای انسانی است و چه بسا ارزش‌های پایدار و پر رونق روحانی و هنری که در ادوار دور و نزدیک از چشمه سار سرشار و پر فیض این مکان جوشیده و تشنگان حقیقت و زیبایی را سیراب ساخته است.
لارستان سرزمینی از خطه جنوب که همیشه گرم و باصفاست و این شهر که با مرکزیت لار در چهار راه اصلی گردشگری استان فارس قرار گرفته است، شامل بخش‌های اوز، بنارویه، بی رم، جویم، عمادده، گراش و مرکزی است که هر کدام از این بخش‌ها با داشتن مردمی شیرین گفتار (لهجه اچمی) و شیرین رفتار و سخت‌کوش و بردبار که تلاش زیادی در حفظ آثار و اماکن تاریخی خود دارند به عنوان یک موزه زنده به شمار می‌رود.
این سرزمین سرسختانه با طبیعتی نابهنجار و سرسخت‌تر از خود جنگیده، کوه‌ها را شکافته تا به چشمه یا برکه‌ای برسد و برکه‌ها ساخته تا رحمت الهی را ارج نهد و استفاده کند و حتی برای گذران زندگی از نوشیدن آب شور و تلخ نیز ابایی نداشته و ندارند.
این شهرستان به دلیل مجاورت با استان هرمزگان و حوزه خلیج فارس، جذابیت خاصی برای گردشگران ایرانی و خارجی مقیم کشورهای حاشیه‌ای خلیج فارس دارد، زبان لارستانی‌ها که بازمانده زبان دری و گویش زمان پهلوی ساسانی جنوب و معماری‌های بکر اماکن تاریخی، فرهنگی، صنایع دستی و سوغات محلی آن به ویژه «حلوای مسقطی» همه و همه به جذابیت لارستان افزوده است.
یکی از اماکن جذاب و منحصر به فرد این شهرستان زیبا مسجد «چهار برکه» لار است که به عنوان اولین و قدیمی‌ترین مسجد با پلانی منحصربه‌فرد و روی آب در ایران و احتمالاً در دنیا هم اولین و قدیمی‌ترین باشد.
معماری شکوه‌انگیز مسجد چهاربرکه پلانِ این مسجد مدور شبیه پلان بازار قیصریه صلیبی است و در واقع می‌توان گفت ماکت قیصریه روی این مسجد پیاده شده است و سقف مسجد چهار برکه از طاق‌های دو لنگه‌ای هفت و پنج استفاده شده که به صورت دالان به هم نزدیک شده است، یعنی شرق به غرب، غرب به شرق، شمال به جنوب و جنوب به شمال، تا اینکه به هم نزدیک شده‌اند و مربع وسط که به صورت دو طبقه ایجاد شده است.

سقف اول از سقف چهار سوی پایین‌تر گرفته شده است تا بتواند هوای خنک و مرطوب از طریق پنجره‌ها وارد شبستان مسجد شود، طبقه دوم به صورت هشت ترک طاق‌ها اجرا و به هم متصل شده است که چهار سوی آن به چهار دالان برکه وصل شده و چهار سوی دیگر مابین چهار دالان است.
هوای داخل مسجد بسیار خنک و مطبوع بوده و در واقع از این فضای منحصربه‌فرد استفاده بهینه شده است، این احساس که زیر پای شما دقیقاً محل تلاقی چهار رشته آب انبار است و شما روی آب ایستاده‌اید، شاید کمی دلهره‌آور باشد که نکند فرو ریزد! اما مطمئن باشید که مهندسی این بنا آنقدر دقیق و حساب شده است که احتمال ریزش سقف اول (همان سطح شبستان) خیلی پایین است.
معماری مسجد چهار برکه لار بر اساس تفکری مقدس و هدفمند شکل گرفته است که این خود علم و انتقاد معماران سنتی لارستان را نشان می‌دهد و درون و ذات هر پدیده سنتی در این مرزوبوم به نوعی به اسطوره و دین پیوند می‌خورد و هنر بهترین وسیله برای نمایش این تفکر دینی و اسطوره‌ای بوده است.
با توجه به کتیبه‌ای که در مسجد وجود دارد این بنا حدود 350 سال است که به مسجد تغییر کاربری داده است، البته در سالیان اخیر با مرمت این مکان، یکی از آثار باستانی لار محسوب می‌شود، زیرا پیش از آن انبار کسبه بازار بوده است.
از دهه 1990 میلادی ساخت مساجد روی آب در بعضی کشورها مانند عربستان، مالزی، مراکش، امارات و حتی ایتالیا، صرفاً به دلیل جذب گردشگر و ایجاد جاذبه توریستی، شروع شده و ادامه دارد، اما به هیچ وجه از لحاظ قدمت نمی‌توانند با چهار برکه رقابت کنند.
مسجد چهار برکه در شهر قدیم لار، ضلع شرقی بازار قیصریه و روبه‌روی بازار قصاب‌ها واقع شده است و در تاریخ نوزدهم مرداد 1384 با شماره 12703 به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.

این مسجد علاوه بر دارا بودن فضای داخلی بسیار جذاب از یک ویژگی منحصربه‌فرد نیز برخوردار است و این ویژگی آن است که مکان این مسجد درست در وسط چهار برکه بازار قیصریه قرار دارد و استفاده بهینه از فضای موجود در میان این چهار برکه خود گویای نگاه هنرمندانه سازندگان این بنای تاریخی است، بعد از مرمت این اثر نمازهای یومیه در آن جماعت می‌شود.
این مسجد کوچک که به نام‌های «چهار برکه»، «حاج رجب‌علی موحدی» و «حاج‌رجبعلی» شهرت دارد، دارای فضایی حدود 81 متر مربع است که پنجره‌هایی مشبک در چهار طرف آن به سمت حوض انبار یا برکه‌های زیرین باز شده که موجب می‌شود تا هوای درون مسجد در تابستان خنک باشد.
عرض دالان‌های مخزن آن حدود 6/4 متر و طول دالان و بازوی شمالی، جنوبی آن 38 متر و طول دالان و بازوی شرقی، غربی آن حدود 43 متر است، عمق مخزن آن حدود هشت متر و از کف آن تا بالای بام برکه‌ها حدود 12 متر ارتفاع دارد که حدود سه میلیون لیتر آب را در خود جای می‌دهد، این مسجد قدمتی بیش از 600 سال داشته و از زمان دقیق ساخت آن اطلاعی در دست نیست.
در ایران مساجد جامع اصفهان، یزد و نائین روی قنات قرار دارند و پایاب قنات از زیر قسمتی از این مکان‌ها عبور می‌کند اما مسجدی چون مسجد چهار برکه به صورت کامل روی آب ساخته شده است که این موضوع بر اهمیت این مسجد و خاص بودن آن می‌افزاید.

آنچه از کتیبه‌های درون مسجد و روایات به دست می‌آید این بنا روی آب انبار کاربری غیر از مسجد داشته و به عنوان محلی برای شورا و تصمیم‌گیری‌های اهالی بازار قیصریه بوده و سپس تبدیل به مسجد شده است اما هر آنچه هست قدمت تاریخی آن به بیش از دوره اسلامی برمی‌گردد.
در این مسجد دو کتیبه وجود دارد که یکی از تعمیر بنای آن در سال 1307 هجری قمری خبر می‌دهد و دیگری کتیبه‌ای گجراتی مربوط به دوره صفویه سال 1051 هجری قمری است که به تغییر کاربری آن اشاره می‌کند که حکایت از قدمت بیشتر این مسجد دارد.

کد خبر 748327