بزرگنمايي:

پیام فارس- زیبایی‌های ایران را اگرچه خیلی‌هایمان با بی‌توجهی و کج سلیقگی و خودخواهی و زیاده خواهی و البته منفعت طلبی، به لکه‌های ناهمگونی آلوده کرده‌ایم، اما هنوز هم ایران زیباست، قشنگی‌هایی که بخشی از آن را می‌توان در روستای قلات شهرستان شیراز به نظاره نشست.

سخنگوی اتحادیه معماری کشور روستای قلات را گنجینه‌ای ارزشمند از هنرمعماری دانست و بر لزوم توجه بیشتر به آن و توسعه گردشگری هدفمند، تاکید کرد.

سعید زحمتکشان گفت: روستای قلات در موقعیت توپوگرافی ویژه‌ای قرار گرفته که از یک طرف با کوه قلات و از طرف دیگر با دره رودخانه‌ای که از آب چشمه‌های این کوه بوجود آمده، محدود شده است .

وی با یادآوری اینکه روستای قلات در دهستان دراک بخش مرکزی شهرستان شیراز قرار دارد، گفت: این روستا به دو بخش بافت تاریخی و بافت جدید تقسیم شده، بافت تاریخی آن که احتمالا به دلایل امنیتی و موقعیت ترانزیتی این روستا، در گذشته مکان یابی و ایجاد شده، از موقعیت ممتاز و ویژه ‌ ای به لحاظ آب و هوایی و مکانی قرار دارد.

زحمت کشان در خصوص قدمت این روستا، گفت: بالای كوه قلات آثار خرابه‌های قلعه‌ای وجود دارد كه به نام "قلعه قزل ارسلان" مشهور است و اهالی روستا معتقدند كه قلعه متعلق به اتابكان فارس بوده؛ اگر قلعه قزل ارسلان مربوط به دوره اتابكان فارس باشد، قدمت روستای قلات بیشتر از قدمت قلعه بوده و می‌توان مدعی بود این روستا اوایل قرن هفتم ایجاد شده است.

او در خصوص اهمیت بافت و بناهای قلات، گفت: بناهای قدیمی این روستا هم به لحاظ عناصر معماری ایرانی نظیر ایوان، طاق و قوس و هم از نظر اقلیم، زمینه گرایی و بسیار موارد فرهنگی و بومی بسیار اهمیت دارد؛ ویژگی‌های منحصر بفرد و کم نظیر ساختار تشکیل دهنده روستای قلات، لزوم حفظ و احیای این ثروت و میراث گرانبها را متذکر می‌شود.

زحمت‌کشان با تاکید براینکه بناهای بسیاری در روستای قلات، نیازمند مرمت با استفاده از مصالح مرغوب و با رعایت استانداردهای موجود است، گفت: این روستا با اجرای یک طرح مرمتی استاندارد و مطلوب قابلیت بازآفرینی داشته و بناها می‌تواند مورد استفاده مجدد قرار گیرد.

عضو شورای مرکزی اتحادیه انجمن های معماری کشور در زمینه گردشگری روستایی قلات نیز گفت: بافت در هم تنیده برونگرا و همچنین معماری پلكانی این روستا باعث شده كه خانه‌های این بافت بتوانند از یك جهت به معابر و بافت درونی روستا و از جهت دیگر به منظر خارجی روستا بازشو داشته باشد.

او ادامه داد: پاسخگویی بافت ارگانیک یا طبیعی این روستا به شرایط موجود زمان خود از اندیشه و دانش تخصصی معماران و بنایان آن روزگار حکایت دارد که گردشگران می توانند از این شاهکار استفاده و بهره ببرند.

زحمت‌کشان وضعیت کنونی روستای قلات را نگران کننده توصیف و تصریح کرد: آنچه باعث تعجب می‌شود، مداخله‌ها و روش مواجهه با این روستای ارزشمند است.

سخنگوی اتحادیه معماری کشور از آنچه روند غیراصولی مرمت، تجاوز به حریم رودخانه و بستر طبیعی، ساخت و سازهای نامتعارف، نگاه موزه محور و میراثی به ثروت‌های فرهنگی و معماری روستا، کاربری‌های تجاری نامانوس و شروع سوداگری در بافت تاریخی روستا، توسعه برونزا به جای  توجه به رشد درونزا و .... ابراز نگرانی و انتقاد کرد.

زحمت‌کشان گفت: انتظار است که مسئولان با توجه به نقش نظارتی و اجرایی که قانون بر عهده آنان گذاشته در گام اول نگاه و رویکرد خود نسبت به این روستا و مناطق مشابه را تغییر داده و در گام بعد، اقدام شایسته‌ای با بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و اجرایی موجود، برای حفظ چنین گنجینه ارزشمندی انجام دهند.

  روستای تاریخی و گردشگری قلات در معرض تهدیدات جدی قرار دارد و آخرین تهدید، احداث ساختمانی مرتفع در این محدوده است که به حتم چشم اندازهای تاریخی و طبیعی آن را با مخاطره جدی مواجه خواهد کرد.

توسعه باغشهرها، رشد قارچ گونه معادن شن و ماسه و سودجویی و منفعت طلبی‌های عده‌ای معدود، یکی از گنجینه‌های معماری و تاریخی ایران را با مخاطره جدی مواجه کرده است.