بزرگنمايي:

پیام فارس - شیراز- یکی از موسیقیدانان معتقد است: آموختن موسیقی بدون ردیف تنها به شناختی روبنایی و بی‌ارزش می‌انجامد و برای آنکه شخصی بخواهد موسیقی را به‌گونه‌ای واقعی بشناسد، باید ریشه و اساس کار را دریابد که مرکزیت و پایه و اساس آن ردیف است.

مسعود شناسا نوازنده شیرازی و استاد سنتور است و کارنامه درخشانی در اجرای این ساز دارد که بارها با خوانندگانی همچون محمدرضا شجریان و شهرام ناظری نواخته است.
شناسا به‌تازگی ردیف میرزاعبدالله را پس از سال‌ها تجربه و پختگی و با برداشت‌ها و دریافت‌های ویژه‌ای که در ریتم‌ها و نوانس‌ها از این ردیف دارد، با سنتور نواخته است. این اثر را مؤسسه فرهنگی هنری شهر آفتاب در شیراز منتشر کرده است.
او از آغاز علاقه‌مندی‌اش به موسیقی سخن گفت و رابطه با ساز را به دوران کودکی‌اش نسبت داد و گفت: موسیقی از قدیم در خانواده ما حضور داشت، از هشت‌سالگی تنبک‌نوازی را آغاز کردم و چند سال بعد به نواختن سنتور پرداختم تا آنکه از دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران سر درآوردم.
شناسا در اوایل دهه 50 شمسی در دانشکده هنرهای زیبا موسیقی ایرانی و نیز آهنگسازی کلاسیک اروپایی را آموخت. او در رشته آهنگسازی کلاسیک دانشجوی ممتاز شد و بورسیه آمریکا را دریافت کرد؛ اما به گفته خود به دلیل برخی مشکلات موفق به ادامه تحصیل نشد.
پس از انقلاب، همچنان در حوزه هنر فعالیت کرد و به آهنگسازی پرداخت؛ همچنین در زمینه موسیقی ایرانی دو کتاب منتشر کرد، یکی "سنتورنامه" که در موضوع متد آموزشی سنتور است و دیگری که "سرگذشت" نام دارد و دوره عالی ضربی و آوازی سنتور از مجموعه آهنگ‌سازی‌های اوست.
این پیشکسوت موسیقی کلاسیک ایرانی، به انتشار چند آلبوم موسیقی نیز دست زد و آلبوم "تندر" را که تک‌نوازی یا دو نوازی سنتور و تنبک بود را نیز منتشر کرد. آلبوم "آسمان عشق" از همکارهای او با محمدرضا شجریان است. آلبوم دیگر او با عنوان "غم زیبا" با صدای شهرام ناظری هم از نمونه فعالیت‌های او در سال 1382 است. در سال 1396 نیز آلبوم "سرگذشت" را روانه بازار موسیقی کرد که بازسازی آلبوم تندر به‌صورت چندصدایی برای سنتور و ارکستر زهی بود؛ افزون بر این آلبوم‌های نوا و خلوتگاه من نیز از آثار او به شمار می‌رود.
مسعود شناسا: گاه از نظر حسی و فکری معجزه‌ای در نواختن ردیف رخ می‌دهد و غوغایی می‌شود؛ البته بستگی دارد که چه کسی ردیف را بنوازد.
استاد شناسا درباره نواختن ردیف میرزا عبدالله و چرایی انتشار آن چنین گفت: این ردیف را با دوستان هم سن و سالم در زمان استاد برومند، در دانشکده هنرهای زیبا نواختیم، در آغاز همه در نواختن یک شکل بودیم؛ ولی به مرور زمان هر کسی در ردیف‌نوازی شخصیت خود را پیدا کرد، من نیز تفکر و روحیه خودم را پیدا کردم و ایجاب کرد که روایت خودم را از این ردیف ارائه دهم.
هر بار ردیف‌نوازی تجربه‌ای تازه است
او ادامه داد: هر بار که ردیفی می‌نوازیم، تفاوت‌های بسیاری از لحاظ حسی با دفعه پیشینش دارد و این موضوع، خود، بخشی از فرهنگ ردیف‌نوازی است.
شناسا خاطرنشان کرد: این آلبوم با تفکر و احساس خودم آغشته شده است، همان چیزی است که پس از چهار دهه تدریس یافته‌ام، چه در بخش ریتمیک، چه جمله‌بندی‌ها و تاکیدها؛ از این گذشته بسیاری از شاگردان نیز در این چهل سال شیوه ردیف‌نوازی، حس و حال آموزش آن را دیده و شنیده‌اند و درخواست کردند که آن را ضبط کنم و این فرصت در سه چهار سال گذشته به‌وجود آمد.
پیشکسوت عرصه موسیقی: گاه از نظر حسی و فکری معجزه‌ای در نواختن ردیف رخ می‌دهد و غوغایی می‌شود؛ البته بستگی دارد که چه کسی ردیف را بنوازد. بعضی کسان بارها ردیفی را نواخته‌اند یا تدریس کرده‌اند؛ اما باعث شده‌اند بعضی شاگردان زده شوند.
شناسا افزود: گاه از نظر حسی و فکری معجزه‌ای در نواختن ردیف رخ می‌دهد و غوغایی می‌شود؛ البته بستگی دارد که چه کسی ردیف را بنوازد. بعضی کسان بارها ردیفی را نواخته‌اند یا تدریس کرده‌اند؛ اما باعث شده‌اند بعضی شاگردان زده شوند.
این پیشکسوت عرصه موسیقی تاکید کرد: آن‌کس که می‌خواهد ردیف را آموزش دهد، باید اول خود به درکی درست از آن رسیده باشد، خوب با جزئیات خو گرفته باشد و آن را با حس خوبی ارائه دهد که شاگرد را جذب کند و بداند که هر لحظه، هر جمله و فیگوری از ردیف و هر موتیفی چگونه باید به شاگرد منتقل شود.
در بخش دیگری از این گفت‌وگو به آموزش موسیقی در دانشکده‌های موسیقی اشاره شد.
مسعود شناسا بر این باور است که آموزش موسیقی در دانشگاه‌ها چنان که باید باشد نیست؛ چون این روزها بسیاری افراد برای آموزش به آموزشگاه‌ها دعوت می‌شوند و بسیاری کسان هم پذیرفته می‌شوند که دانشجویانی هستند که زمینه مناسبی برای تحصیل ندارند؛ هرچند افراد با استعدادی نیز در این میانه دیده می‌شود.
او بیان می‌کند: این مسئله گاه به سیاست‌های دانشکده‌های موسیقی نیز بستگی دارد، ممکن است دانشگاهی آنقدر اهمیت بدهد که دانشجویان با استعداد و دارای زمینه را بپذیرد، اما برخی دانشگاه‌ها هم به این موضوع اهمیت نمی‌دهند.
کیفیتی بایسته در آموزش موسیقی در دانشگاه‌ها وجود ندارد
این استاد موسیقی عنوان کرد: در سال‌های تدریسم در دانشگاه‌ها شاگردانی ضعیف دیده‌ام، شاگردانی هم بوده‌اند که نوازندگانی بسیار چیره‌دست بوده‌اند؛ اما روی‌هم‌رفته کیفیتی که بایسته است، در دانشگاه‌ها وجود ندارد و شاید این مشکل در همه رشته‌ها باشد؛ نه فقط در موسیقی.
شناسا با وجود رواج موسیقی پاپ معتقد است که جوانان همچنان به یادگیری موسیقی کلاسیک ایرانی گرایش دارند. وی در این باره اظهار کرد: گرچه مجال برگزاری کنسرت‌های موسیقی کلاسیک ایرانی درمقایسه با کنسرت پاپ بسیار کم است و حتی می‌توان گفت هر از گاهی برگزار می‌شود، این موسیقی هم در سطح گسترده‌ای آموزش داده می‌شود و هم علاقه‌مندی به آن وجود دارد.
استاد موسیقی: موسیقی پاپی که امروز در جامعه رواج دارد از نوع خوب نیست، اگر موسیقی پاپ از نوع خوب در جامعه طرفدار داشت، نتیجه در حوزه پرورش ذوق بهتر بود؛ اما بدبختانه نفوذ موسیقی پاپ از نوع بدش، به فضای موسیقی لطمه‌هایی زده است و بر گرایش بسیاری از جوانان به موسیقی تاثیر گذاشته است و درنتیجه موسیقی اصیل کمتر آنها را جذب می کند.
او ادامه داد: موسیقی پاپی که امروز در جامعه رواج دارد از نوع خوب نیست، اگر موسیقی پاپ از نوع خوب در جامعه طرفدار داشت، نتیجه در حوزه پرورش ذوق بهتر بود؛ اما بدبختانه نفوذ موسیقی پاپ از نوع بدش، به فضای موسیقی لطمه‌هایی زده است و بر گرایش بسیاری از جوانان به موسیقی تاثیر گذاشته است و درنتیجه موسیقی اصیل کمتر آنها را جذب می کند؛ اما به هر حال توجه به موسیقی کلاسیک ایرانی ناامیدکننده نیست.
درک عمیق برای ترکیب موسیقی ایرانی و غربی
این استاد موسیقی با بیان اینکه برخی سنت‌گراها متعصبانه معتقدند که نباید موسیقی غربی را با موسیقی ایرانی آمیخت، ابراز داشت: برخی مثل من مخالف این حرف‌ها هستند، من طرفدار ترکیب موسیقی هستم معتقدم کسی که می خواهد این کار را بکند باید شرایطی داشته باشد؛ ازجمله اینکه موسیقی ایرانی را خوب فهمیده باشد و عمیق درک کرده باشد؛ دوم موسیقی غربی را خوب درک کرده باشد و جنبه‌های تئوریک و علمی آن را هم خوب دریافته باشد و اگر ذوق، صلاحیت، استعداد و شعور ترکیب این‌ها را داشته باشد، نتیجه خوب خواهد بود.
موضوع نبود تالار مناسب در شیراز مدت‌هاست که واکنش‌های هنرمندان را به ویژه در حوزه موسیقی در پی داشته است، مسعود شناسا در این باره به ایرنا گفت: برای همه‌گیرشدن یک فرهنگ در بخش‌های گوناگون جامعه، حمایت و اختصاص بودجه کافی دولتی، امری پسندیده است و دولت‌ها باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند و از ایجاد و ساخت سالن‌ها و محیط‌های آموزشی مناسب حمایت مالی کنند.
هنرمند پیشکسوت شیرازی: شک نیست که حمایت مالی و نیز ساختن تالار مناسب افزون بر به کار گرفتن افراد برحق و درست باعث پیشرفت فرهنگی و هنری جامعه می‌شود.
حمایت از اهالی هنر موجب روحیه‌بخشی است
وی ادامه داد: آنچه باعث روحیه‌بخشی به اهل فرهنگ و هنر می‌شود، همین حمایت‌ها و فراهم‌آوردن امکانات است و شک نیست که حمایت مالی و نیز ساختن تالار مناسب افزون بر به کار گرفتن افراد برحق و درست باعث پیشرفت فرهنگی و هنری جامعه می‌شود.
این هنرمند بر ضرورت حمایت دولت از مراودات فرهنگی با هنرمندان دیگر کشورها نیز سخن گفت و بیان داشت: دست‌کم در زمینه موسیقی سنتی فکر نمی‌کنم مروادات ما چندان مطلوب بوده است، این مسائل به بده‌بستان‌هایی مربوط است که بخشی از آن به سیاست‌های دولت برمی‌گردد.
وی ادامه داد: بارها با مهدی آذرسینا، شهرام ناظری و محمدرضا شجریان در دیگر کشورها کنسرت اجرا کرده‌ام و بر آنم ایجاد ارتباط با کشورهای گوناگون و تحکیم روابط فرهنگی بر رشد موسیقی و فرهنگ تاثیرگذار است.
این استاد پیشکسوت موسیقی از مردم درخواست کرد به هنر و فرهنگ توجه کنند، به آن اهمیت دهند، بر آن سرمایه‌گذاری مادی و غیرمادی کنند؛ چراکه بخشی از اعتلای هر جامعه برعهده خود افراد است و هرکس که خواهان دگرگونی، پیشرفت تحول و اعتلاست، باید آن را از خودش شروع کند و خود، سرآغاز باشد، کتاب بخواند، کتاب خواندن بدون اندیشه ارزشی ندارد، اگر فرد کتاب بخواند و حاصل آن خواندن و دانش ارزشی ندارد.