چاپ

پیام فارس - شیراز- تنوع محور و گفت وگومندی در شعر حافظ ازجمله موضوعاتی است که در نشست زیبایی شناسی غزل حافظ مطرح شد.

سیصدوبیست‌وششمین نشست مرکز حافظ‌شناسی و کرسی پژوهشی حافظ با موضوع نشست زیبایی‌شناسی غزل‌های حافظ روز در سالن غزل تالار حافظ شیراز برگزار شد.
در این نشست که با همکاری اداره‌ کل فرهنگ ارشاد اسلامی و مرکز پژوهش‌های بخش زبان و ادبیات دانشگاه شیراز برگزار شد، سعید حسام‌پور استاد بخش زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز و مدیر مرکز آموزش زبان فارسی به غیرفارسی‌زبانان به سخنرانی پرداخت.
وی در ابتدا ضمن سپاسگزاری از مرکز حافظ‌شناسی برای برگزاری نشست‌های علمی و فرهنگی جریان‌ساز در پیوند با حافظ، با خواندن ابیاتی از حافظ نظر مخاطبان را به نگاه حافظ به زیبایی‌شناسی جلب کرد و گفت: میراث‌های جاودان ادبی و هنری عرصه‌ کوشش‌های فراوان ادیبان، هنرمندان، اندیشمندان و انسان‌هایی است که با آفرینش آثار فاخر و زیبای خود، لذت‌هایی ناب را به مخاطبان خود هدیه داده‌اند و کام آنان را شیرین ساخته‌اند.
وی تاکید کرد: بی‌تردید در گستره‌ شعر جهانی، حافظ توانسته با هنرمندی ویژه‌ای تابلوهایی خلاقانه و ساحرانه بیافریند که تا همیشه پیش روی مخاطبان لذت‌آفرین و انرژی‌بخش باشد.
حسام‌پور با اشاره به نظرات صاحب‌نظران و نظریه‌پردازان مختلف درباره‌ تعریف زیبایی و لذت‌ و عوامل آن‌ها گفت: زیبایی قابل احساس و ادراک هست، اما غیرقابل تعریف است و در نهایت ریشه در نیازهای ما دارد.
ایشان افزود: به باور من، یکی از بنیادی‌ترین ریشه‌های زیبایی در شعر حافظ، با احساس نیاز مخاطبان در هم تنیده شده است؛ نیازهایی که شامل شنیدن روایت، تعلیق و کشمکش، آفرینش شخصیت‌هایی اسطوره‌ای، گفت‌وگومندی، عصیان و ستیز با هستی و جهان و همچنین با اصحاب زور و تزویر، فرو رفتن در خود و... است.
وی به عوامل مختلفی ازجمله خرده روایت‌ها، تعلیق‌ها، کشمکش‌ها، تضادها، آشنایی‌زدایی‌ها و..... به‌عنوان رمز ماندگاری و دلیل لذت‌بردن همیشگی و همه‌زمانی مخاطب از شعر حافظ پرداخت.

این حافظ‌پژوه یکی از ترفندهای اصلی حافظ را خلق معشوق چندوجهی در شعرش خواند و توضیح داد: در شعر شاعران دیگر ممدوح، معبود و معشوق جای خاص خود را دارند و مخاطب می‌تواند تفاوت این‌ها را درک کند، اما در شعر حافظ با زیرکی و زیبایی تمام چینش ابیات و خلق شخصیت‌ها به‌گونه‌ایست که ما می‌توانیم همزمان شعر را مربوط به هرکدام از این شخصیت‌ها (معبود و معشوق و ممدوح) بدانیم و از آن لذت ببریم.
حسام‌پور، یکی دیگر از عوامل لذت‌بردن از شعر حافظ را تنوع در شعر حافظ دانست و ریشه ‌ آن را در نیازهای بشر معرفی کرد. وی گفت: حافظ همزمان که به نیازهای جسمانی ما توجه می‌کند به نیازهای معنوی ما نیز می‌پردازد، او همزمان به مسایل اجتماعی و فردی اشاره می‌کند. در شعر او همزمان مفاهیم مربوط به حماسه، عرفان، ادبیات غنایی و تعلیمی وجود دارد و بدین ترتیب تنوع یکی از پررنگ‌ترین محورها در شعر حافظ است.
وی همچنین گفت‌وگومندی را یکی دیگر از دیگر اضلاع زیبایی‌ساز در شعر حافظ خواند و توضیح داد: حافظ شخصیت‌های مطرود را در برابر قدرت حاکم قرار داده و صدایی متفاوت خلق کرده و این صدا به دلیل درهم‌شکستن خط قرمزها بسیار جذاب و دیدنی هست و این گفت‌وگو در شعر دیگر شاعران به این اندازه فراهم نیست.
وی افزود: حافظ به جای این که از بالا با مخاطبش صحبت کند و در موضع فرد همه‌چیزدان باشد در کنار مخاطب قرار می‌گیرد و نمی‌خواد چیزی به شما تحمیل کند. این احساس ما را برای همراه‌شدن با غزل‌های حافظ دوچندان می‌کند.
وی در ادامه نیز عواملی چون تنوع، روایت‌مندی، گفت‌وگومندی و طغیان را که همگی ریشه در نیازهای بشر دارد، از دیگرعوامل لذت‌بردن از شعر حافظ دانست.
این نشست با حضور جمعی از فرهنگوران، دانشگاهیان و هنرمندان استان برگزار شد.