چاپ

پیام فارس - تهران- در حفاری‌هایی که سال 1314 در تخت جمشید انجام شده بود با حجم زیادی از الواح گلی مواجه شدند که نمی‌توانستند آن را بخوانند. در آن زمان فارسی باستان قابل خواندن بود ولی نمی‌توانستد زبان ایلامی خصوصا آن شکلی که در این الواح آمده بود را بخوانند. در نتیجه این الواح را به مرکز شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو منتقل کردند تا در آنجا زیر نظر اساتید رمزگشایی و خوانده شود.

روزنامه اعتماد در یادداشتی به قلم سید محمد بهشتی می نویسد: در حفاری‌هایی که سال 1314 در تخت جمشید انجام شده بود با حجم زیادی از الواح گلی مواجه شدند که نمی‌توانستند آن را بخوانند. در آن زمان فارسی باستان قابل خواندن بود ولی نمی‌توانستد زبان ایلامی خصوصا آن شکلی که در این الواح آمده بود را بخوانند. در نتیجه این الواح را به مرکز شرق‌شناسی دانشگاه شیکاگو منتقل کردند تا در آنجا زیر نظر اساتید رمزگشایی و خوانده شود. بخشی از این الواح طی این سال‌ها خوانده و حتی منتشر ‌شد. یک زبان‌شناس آلمانی به نام خانم کخ هم کتابی درباره اینها نوشته به نام «از زبان داریوش» که کتاب بسیار مهمی است. این اسناد اعم از حواله‌جات، نامه‌نگاری‌ها و... که مربوط به دبیرخانه مرکزی حکومت هخامنشی است پس از رمزگشایی اهمیت فوق‌العاده مهمی پیدا می‌کند. اسنادی که به ما کمک می‌کنند تا درباره دوره هخامنشی فقط به آثار معماری و اشیای باقی‌مانده یا آن چیزی که یونانی‌ها نوشتند، اکتفا نکنیم...
بلکه به اسناد مکتوبی که می‌توانیم به آنها دسترسی داشته باشیم هم مراجعه و استناد کنیم. منظور اسناد مکتوبی است که به صورت کتیبه‌هایی مثلا در بیستون، تخت جمشید و امثال اینها وجود دارد. تا پیش از این ما به جز معماری، اشیا و نوشته‌های یونانی‌ها با حجم کمی از مکتوبات روبه‌رو بودیم و در اینجا کشف الواح به یک‌باره انبوهی از اطلاعات را در اختیارمان گذاشت و تصویر روشن‌تری از دوره هخامنشی به ما داد. کتاب «از زبان داریوش» به نظرم منبع اطلاعاتی بسیار مهمی است که مطالعه آن می‌تواند ارزش الواح کشف شده را روشن‌تر کند. اطلاعاتی که این کتاب در مورد تعدادی از این الواح می‌دهد، قاعدتا ما از هیچ طریق دیگری نمی‌توانستیم به دست بیاوریم از این جهت کتاب خانم کخ، اهمیت فوق‌العاده زیادی دارد. در طول سال‌های بعد از انقلاب این الواح همچنان در اختیار دانشگاه شیکاگو بود. در یک مرحله 300 تا از این الواح به ایران برگشت. زمانی که خودم در سازمان بودم. همان‌ جا گفت‌وگوهای ما آغاز شد برای اینکه بقیه الواح را هم به ایران برگردانند. بالاخره مسیر در حال طی شدن بود تا اینکه دولت آقای احمدی‌نژاد بر سر کار آمد. نمی‌دانم در آن دولت چه اتفاقی افتاد اما در دولت جاری متوجه شدیم که گویا شکایت‌هایی از ایران صورت گرفته و کسانی داعیه خسارت کرده‌اند. به این صورت که کسی به کسی دیگر صدمه زده و امریکایی‌ها گفته‌اند، ایران در آن دست داشته و برای جبران خسارت، این الواح را جهت توقیف معرفی کرده‌اند. یعنی شکایتی صورت گرفته و دادگاه‌های امریکا به نفع شاکی‌ها رای داده‌اند و ایران را محکوم کرده‌اند تا از دارایی‌های ایران برداشت شود. به این معنا که الواح فروخته شود و خسارت‌ها پرداخت شود. در این زمینه تلاش فوق‌العاده زیادی به لحاظ حقوقی صورت گرفت و باید از بخش حقوقی ریاست‌جمهوری تشکر کرد چون خیلی کوشش کردند تا موضوع را به دیوان عالی امریکا رساندند. در آنجا حکمی گرفتند مبنی بر اینکه این الواح نمی‌تواند توقیف شود و حتما باید به ایران برگردد. به دلیل قراردادی که قبلا بوده و اینکه اینها اشیای تاریخی محسوب می‌شوند و به امانت به دانشگاه شیکاگو سپرده شده‌اند. بعد از اینکه این حکم صادر شد، مراحل خود را هم طی کرده و الواح در حال بازگشت است. این اتفاق بسیار مهمی است. من خیلی اهل مسائل سیاسی نیستم اما از جهت علمی اتفاق قابل ‌اعتنایی است که در دولت آقای روحانی افتاده و باید آن را دستاورد مهمی دانست که در این دولت تحقق پیدا کرده است.