چاپ

پیام فارس - گردشگری ایران با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می کند و این در حالی است که این صنعت پرسود و اشتغال‌زا، طی سال‌های اخیر و در سایر کشورها رونق بسیاری داشته است.

صنعت «توریسم» یا همان گردشگری، طی چند دهه اخیر رشد و توسعه فراوانی در سراسر جهان داشته است و از آن جایی که توسعه گردشگری در افزایش درآمد، اشتغال زایی و رونق اقتصادی کشورهای میزبان، نقش بسزایی را ایفا می کند، همواره برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای رونق این صنعت، از اهداف و وظایف اساسی بسیاری از دولت ها بوده است. از این رو حتی بسیاری از کشورها که دارای اندک جاذبه های توریستی و گردشگری هستند نیز با سیاست گذاری و مدیریت گسترده منابع گوناگون مالی، انسانی، طبیعی و ... توانسته اند صنعت توریسم را گسترش دهند و میزان بیکاری، مشکلات اقتصادی و کمبودهای مالی را در کشور خود به حداقل برسانند.
از این منظر و بنا بر تجارب کسب شده در کشورهایی که صنعت توریسم در آنها به شکل قابل ملاحظه ای گسترش یافته، می توان گفت رونق و توسعه این صنعت می تواند تاثیر چشمگیری بر توسعه همه جانبه یک کشور داشته باشد. این در حالی است که بعضی کشورها با وجود برخورداری از جاذبه های فراوان برای جذب توریست، به عللی از جمله عدم مدیریت صحیح منابع گردشگری، نبود زیرساخت های اقتصادی و عدم حمایت سرمایه گذاران، در رشد و توسعه این صنعت موفق نبوده اند.
ایران از جمله کشور هایی است که از ظرفیت های قابل توجه و جاذبه های فراوانی از جمله سواحل شمالی و جنوبی، ابنیه و آثار تاریخی و اماکن مقدس مذهبی برای جذب گردشگران و توسعه صنعت گردشگری برخوردار است اما برخی کارشناسان می گویند، صنعت گردشگری در ایران به توسعه و پیشرفتی که سزاوار آن است دست نیافته و هنوز هم چالش ها و موانع متعددی پیش روی رشد و گسترش این صنعت وجود دارد؛ موانعی که اکنون و پس از تاسیس وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، از میان برداشتن آن ها محتمل به نظر می رسد.
گردشگری و موانع آن
روند صعودی رشد گردشگری، این صنعت را به یکی از محورهای پویا و متحرک در اقتصاد جهانی تبدیل کرده و توانسته فرصت های پرشمار ایجاد شغل، ریشه کنی فقر و رونق تجارت را پیش روی کشورها به خصوص کشورهای در حال توسعه قرار دهد. از این رو در نظر گرفتن اهمیت توریسم در سیاست‌گذاری ها برای توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی چه در سطح ملی و چه در سطوح بین المللی، ضروری به نظر می رسد؛ ضرورتی که تعدادی از کشور ها آن را به خوبی درک کرده اند و تعدادی دیگر از کشور ها، با نادیده گرفتن این مهم، فرصت طلایی پیشرفت را از دست داده اند.
در ایران اما، روند رشد صنعت گردشگری طی چندین سال گذشته افت و خیز فراوانی را تجربه کرده است. هرچند بر اساس گزارش سازمان جهانی گردشگری (UNWTO) ایران در بخش جاذبه های طبیعی در جایگاه پنجم و در بخش جاذبه های باستانی و تاریخی در مقام دهم جهانی ایستاده، اما به نظر می رسد آن چنان که باید، موفق به جذب گسترده گردشگران نبوده و علل این ناکامی را باید در آماده نبودن امکانات، خدمات و بستر های اقتصادی، عدم حمایت از سوی سرمایه گذاران در بخش توریسم، فقدان سازوکار موثر برای خنثی سازی تبلیغات منفی علیه ایران و حتی بعضی محدودیت های فرهنگی و اجتماعی جست و جو کرد؛ مشکلات و موانعی که «علی اصغر مونسان» وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در جریان همایش جامعه هتل داران ایران که مهر ماه پارسال در تهران برگزار شد، به تعدادی از آنها اشاره کرد. مونسان در این باره گفته است «پایین بودن استاندارد کمی و کیفی زیرساخت‌ها، تعدد مراکز تصمیم‌گیری در صدور مجوزها، فقدان سرمایه‌گذار و ریسک بالای سرمایه‌گذاری، عدم ثبات مقررات و سیاست‌گذاری‌ها، موانع و مشکلات مربوط به تبلیغات و بازاریابی، فقدان سازوکار برای خنثی‌سازی ایران هراسی و تبلیغات ضدایرانی، عدم سازوکار مناسب در شناسایی جوامع هدف گردشگری، فقدان نیروی انسانی کارآمد و پایین بودن سطح دانش و آموزش شماری از مهم‌ترین چالش‌هایی است که در سایه همکاری بین بخشی در تلاش برای رفع آن‌ها هستیم.»
وی در ادامه، برای از میان برداشتن موانعی که در مسیر رشد و توسعه صنعت گردشگری ایران قرار گرفته، راهکارهایی از قبیل، گسترش تعاملات بین‌المللی برای استفاده از تجارب جهانی در عرصه گردشگری، استفاده از ظرفیت نیروی کار جوان، جذب سرمایه‌های سرگردان، حمایت و جلب همکاری تشکل‌های فعال گردشگری و بخش خصوصی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، استانداردسازی خدمات گردشگری، ارتقای علمی و سطح دانش گردشگری، کارآفرینی و اشتغال‌زایی آسان و ارزان، اجرای استانداردها برای شکل‌گیری شهرهای گردشگری و توزیع عادلانه لوازم و سرمایه‌های موردنیاز توسعه گردشگری در تمامی مناطق کشور را پیشنهاد می کند.
از این رو، می توان گفت هر چند جمعی از موانع و مشکلات جریان رشد گردشگری ایران را متوقف یا دست کم، کند ساخته اند اما به نظر می رسد با مدیریت و کنترل صحیح چالش ها و به کارگیری راهکارهای منطقی، بتوان به روند رشد گردشگری سرعت بخشید. واضح است در پی رشد این صنعت، بعضی خلاهای اقتصادی موجود نیز رفع خواهد شد.
وزارت میراث فرهنگی و گردشگری؛ گام تازه ای برای رشد توریسم
بدیهی است توسعه توریسم می تواند آثار مثبتی بر شرایط اقتصادی و تجاری کشور داشته باشد و از طرفی مسیر دست یابی به توسعه پایدار ملی را هموار سازد. از این رو اهمیت مقوله توریسم و گردشگری غیر قابل انکار است. در همین پیوند، سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی که در فاصله سال های 82 تا 98 در حوزه میراث فرهنگی، آثار باستانی و تاریخی، صنایع دستی و گردشگری، فعالیت می کرد، پس از تایید مصوبه مجلس شورای اسلامی از جانب شورای نگهبان مبنی بر تشکیل وزارتخانه میراث فرهنگی، از 14 مرداد 98 تحت عنوان وزارتخانه شروع به کار کرد؛ وزارتخانه ای که علی اصغر مونسان از ابتدای کار، وزارت آن را بر عهده دارد.
پس از تشکیل این وزارتخانه، خط مشی کلی آن از سوی «حسن روحانی» رییس جمهوری، به وزیر میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ابلاغ شد و روحانی به مونسان دستور داد که برای گسترش صنعت گردشگری و ورود بیشتر بخش خصوصی در این زمینه، همچنین تنوع صنایع‌دستی و آبادانی شرایط صنعتگران ملی کشور به گونه ای تلاش شود که این وزارتخانه نوپا بتواند در زمینه اشتغال و تولید نقش بسزایی داشته باشد. از سوی دیگر به نظر می رسد سکاندار وزارت تازه تاسیس میراث فرهنگی نیز به موضوع گسترش توریسم توجه ویژه ای دارد و دستیابی به آن را در اولویت قرار داده است. مونسان در جلسه شورای اداری لارستان که شهریور ماه سال جاری برگزار شد، ضمن تاکید بر پتانسیل بالای کشور در زمینه گردشگری، اهمیت رونق این صنعت را برای اشتغال و درآمد زایی تایید کرد و اظهار داشت «این بسیار موضوع مهمی است و با توجه به اینکه یکی از بزرگ‌ترین معضلات موضوع اشتغال است، بحث اهتمام به گردشگری در ایران اهمیت ویژه می‌یابد.» مونسان در ادامه همین صحبت ها، آینده صنعت توریسم در ایران را پربازده و امید بخش می داند و درباره شرایط کنونی گردشگری کشور می گوید: «سال 97 با وجود موضوع تحریم و مشکلاتی که وجود داشت آمار ورود گردشگران خارجی به کشور نسبت به سال 96 از رشد 52 درصدی برخوردار بوده که بسیار رشد بالا و قابل‌توجهی است.»
از این رو، می توان گفت با توجه به اهمیتی که دولت و خصوصا وزارت میراث فرهنگی و گردشگری، برای رشد و توسعه توریسم قایلند، آینده ای روشن در انتظار این صنعت درآمدزا است. می توان امیدوار بود که با تلاش و به کارگیری روش هایی نظیر استاندارد سازی خدمات و امکاناتی نظیر هتل ها، تلاش برای جذب سرمایه گذاران در زمینه گردشگری و افزایش تبلیغات درباره فرهنگ ایران زمین، صنعت گردشگری ایران نیز، همانند سایر کشور ها، به سوی رشد و توسعه ای پایدار پیش رود.