چاپ

پیام فارس - ایسنا/فارس موادمخدر دامنه‌ای گسترده را شامل می‌شود، از دخانیات گرفته تا شیشه، از مواد مخدر گیاهی و سنتی تا موادی که آزمایشگاهی و آشپزخانه‌ای و برای مقابله تاثیرگذار و رسیدن به هدف کاهش مصرف و مصرف کنندگان، باید مبارزه با نیز برپایه یافته‌های علمی و در این گستره برنامه‌ریزی و اجرا کرد.

شاید برخی سیگار و خصوصا قلیان را از دایره موادمخدر جدا کنند، اما باید به خاطرداشته باشیم که همه مواد دخانی، اعتیاد آور بوده و وابستگی به آنها شدیدترین نوع اعتیاد را به دنبال دارد و به دلیل آنکه شاهد پذیرش اجتماعی آنها هستیم، مبارزه با مصرف این مواد و ترک آنها، از چالش‌های جدی مسیر سلامت جامعه است.
به گزارش ایسنا، یکی از مهمترین راهکارها برای مقابله تاثیرگذار با مصرف موادمخدر، برنامه ریزی برپایه تحقیقات و پژوهش‌های علمی و کاربردی است؛ تحقیقاتی که اغلب به آرشیوها سپرده می‌شود تا راه متداول و سنتی مبارزه همچنان تداوم داشته باشد و موادمخدر بحران درجه یک جامعه بماند.
صدیقه البرزی، دکترای جامعه شناسی از دانشگاه شیراز و پژوهشگر جهاد دانشگاهی فارس، در یک پژوهش علمی، نگاهی جامعه شناختی به موضوع موادمخدر و دخانیات داشته و ابعاد مختلف آن را مورد بررسی قرار داده و از دل این پژوهش دانشگاهی، یادداشتی را تهیه و برای انتشار در اختیار ایسنا قرار داده است.
البرزی؛ عضو پژوهشگر جهاددانشگاهی استان فارس که بارها عنوان پژوهشگر برتر را به واسطه انجام تحقیقات جامعه شناسی در حوزه‌های مختلف، به خود اختصاص داده، در یادداشت خود آورده است؛
"در جهان امروز مصرف مواد مخدر، یکی از چالش‌های جدی تمامی جوامع به شمار می‌آید. به طوری که سازمان بهداشت جهانی، اعتیاد و مواد مخدر را جزو چهار بحران و معضل جهانی قرار داده؛ زیرا آثار زیانبار آن در عرصه های سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، روانی، بهداشتی و ... ملموس و قابل مشاهده است.
هرچند این پدیده، نوظهور نبوده و یکی از موضوعاتی است که سالیان دراز توجه دولت‌ها، پژوهشگران و صاحبنظران را معطوف خود کرده، اما از آن جهت همچنان مورد توجه قرار دارد که پدیده ای بسیار پیچیده بوده و همچینن خود را به موازات سایر تغییراتی که در زندگی بشر رخ داده، به روزرسانی کرده است و در حال حاضر شاهد ابعاد جدیدی از آن هستیم.
به طوری که ورود و حضور پررنگ مواد مخدر صنعتی و جدید به بازار بسیار نگران کننده است، زیرا به راحتی در دسترس مشتریان قرار گرفته و همچنین نحوه استعمال آن بسیار آسانتر از سایر مواد سنتی است، تا جایی که این امکان را به مصرف کننده داده که در مکان‌های عمومی، خودرو شخصی و ... مواد مورد نظر را مصرف کنند.
شرایط استعمال، هزینه پایین و دسترسی آسان می تواند بستر مصرف را فراهم کرده و این مواد را با استقبال فراوانی مواجه کند.
نکته مهم دیگری که در این تغییر وجود دارد اینست که چهره مصرف مواد مخدر به سمت زنانه شدن سوق یافته و همچنین سن مصرف نیز کاهش پیدا کرده است. حال آنکه پدیده مورد بحث، خسارت‌ها و آسیب‌های اجتماعی فراوانی به دنبال داشته (شایان توجه است که مصرف مواد مخدر هم علت و هم معلول محسوب می‌شود) و به همین دلیل ضرورت مطالعه علمی و اقدامات متناسب در این زمینه همچنان به قوت خود باقی است.
در همین راستا اواخر سال 1398 پژوهشی را انجام داده و طی آن مصرف مواد مخدر بین جوانان شهر شیراز را مورد مطالعه قرار دادم. این بررسی بر روی 1063 نفر از جوانان گروه سنی 30-18 سال و به روش کمی و با تکنیک پیمایش انجام شد.
یافته‌های آن پژوهش نشان داد که درصد بالایی از افراد مورد مطالعه، مصرف مواد مخدر را تجربه کرده و از میان این افراد، درصد قابل توجهی همچنان و به میزان بالا این مواد را مصرف می‌کنند.
همچنین میزان مصرف بین زنان نیز بالا گزارش شده و مشاهده شد که افراد مجرد، بیکار و واقع در پایگاه اجتماعی پایینتر بیش از سایرین، مواد مخدر مصرف می‌کنند.
از یافته های دیگر آن پژوهش این بود که هرچه تحصیلات، سرمایه اجتماعی، سرمایه فرهنگی، خودکارآمدی و سلامت معنوی کاهش می‌یابد میزان مصرف مواد مخدر افزایش یافته است.
یکی دیگر از هم‌بسته‌های مهم در مصرف مواد مخدر، استعمال دخانیات است و در این مطالعه و بسیاری از مطالعات دیگر نیز مشاهده شده که میان مصرف مواد مخدر و دخانیات، همبستگی معناداری وجود دارد.
این هم‌بستگی به گونه‌ای است که بسیاری از صاحبنظران حوزه اعتیاد را به این باور سوق داده که مصرف سیگار و قلیان به دلیل اینکه می‌تواند فتح بابی برای ورود استعمال کننده دخانیات به مصرف موادمخدر و سایر رفتارهای مخاطره‌آمیز باشد، باید به عنوان یک خطر جدی محسوب شود.
این همبستگی بین مصرف مواد دخانی و اعتیاد، اهمیت و لزوم توجه به دنبال کردن راهکارهای جدی کاهش تمایل و مصرف دخانیات خصوصا قلیان و سیگار را نشان می‌دهد.
با توجه به یافته‌های مطالعه مذکور و نقش برجسته سرمایه اجتماعی، استقرار رویکرد مدیریتی مشارکتی در نهادهای دولتی، پیشگیری از قطبی شدن جامعه به دلیل اتخاذ تصمیمات تبعیض‌آمیز، رفع تنش‌های ساختاری، پیاده‌سازی الگوی مشارکتی (به عنوان مثال در نوسازی شهری، بازسازی بافت فرسوده و طراحی فضاهای باز شهری) برای تقویت حیات مدنی در تمامی سطوح جامعه، توجه به دیدگاه‌های مردمی و افزایش رضایت افراد جامعه در راستای تقویت سرمایه اجتماعی، بسیار ضروری است.
همچنین نظر به اینکه منابع فرهنگی از عوامل تعیین کننده کنش‌های افراد و از پیش شرط‌های اساسی برای جهت‌گیری‌های رفتار کنشگران در محدوده‌ای ساختاری محسوب می‌شوند و ایـن منابع به وسیله جامعه‌پذیری، تمایلات رفتاری در افراد ایجاد می‌کنند، لذا اشاعه منابع فرهنگی مرتبط از قیبل آگاهی، مهارت‌ها، ارزش‌ها، هنجارها، وسایل و امکانات ارتقاء‌دهنده سلامت اجتماعی، ارائه آموزش‌های متکی بر اصلاح و بهبود الگوهای رفتاری، توجه بیش از پیش به اقدامات اجتماع محور و متکی بر یافته‌های علمی و دقیق در راستای ایجاد و تقویت اعتماد حمایت اجتماعی بسیار مهم به نظر می‌رسد.
در مجموع می‌توان نتیجه گرفت که همان گونه که مصرف مواد مخدر در دنیای امروز، خود را به روزرسانی کرده، لازم است اقداماتی که در راستای کاهش مصرف و بهبود وضعیت انجام می‌شود نیز خود را به روز کرده و متناسب با وضع حاضر و تعییرات رخ داده، دست به کار شود."
انتهای پیام