یک پژوهشگر و مدرس دانشگاه تشریح کرد؛
نقش روساختهای کلامی قرآن بر شعر حافظ
فرهنگي
بزرگنمايي:
پیام فارس - شیراز - یک پژوهشگر و مدرس دانشگاه نقش روساختهای کلامی قرآن را بر شعر حافظ تشریح کرد.
به گزارش خبرنگار مهر ، محمدرضا خالصی چهارشنبه شب در نشست تخصصی یادروز حافظ که به صورت مجازی برگزار شد، در سخنرانی خود با عنوان «نقش روساختهای کلامی قرآن بر شعر حافظ»، گفت: مطلب اولی که در شعر حافظ، از ابتدای انتشار آن تا امروز، مد نظر و توجه بوده، تسلط خارقالعادهی او بر زبان است که توانسته شگفتانگیزترین و اعجابآورترین جلوههای زیبایی در زبان را درصورتهای بسیار متنوع و با کمک نبوغ متعالی خویش خلق کند و نقش زیباشناختی زبان را در اوج شکل دهد که تا امروز هیچ شاعری نتوانسته به چکاد این کوه سرافراز دست یابد».
وی افزود: خواجه، براساس نص شعر خود، حافظ قرآن مجید است و تخلص خود را نیز، بر همین اساس انتخاب کرده است. این رند شیرازی هر جا اشارتی به قرآنخوانی و قرآندانی خود دارد، با تخلصش همراه است؛ گویی میخواهد معنی تخلص خود را برای مخاطب، رندانه، توضیح دهد و البته، این نص جای هیچگونه اجتهادی را باقی نمیگذارد.
خالصی ادامه داد: نویسندگان پس از حافظ نیز بر این نکته که او حافظ قرآن بوده است، تأکید داشتند. از گلندام، نخستین جامع دیوان خواجه که امروز نه در شخصیت و نه در مقدمهی او هیچ شکی نداریم و همچنین، در نخستین منابع بازمانده از خواجه، در فاصله سالهای 763 تا 824، لقب او « ملکالحُفّاظ » یا « ملکالقراء » ذکر شده و این در مأخذی که در سالهای بعد نگاشتهشده نیز، مشهود است.
وی افزود: چه در قرائت و چه در حفظ قرآن، یکی از مهمترین مسائل، دانستن نقش حروف است؛ یعنی دانستن «فرش الحروف » که شامل آواشناسی قرآن میشود. یادمان باشد که تازیان در قرائت زبان عربی، این زبان را کاملاً صحیح تلفظ میکردند؛ بهقول سیوطی : ʼان العرب لا تنطق الا بکلامها مجوداً و تجویدʻ؛ یعنی اداکردن حق تلفظ حروف و رعایت موسیقی کلمات در گفتار.
این محقق معاصر با بیان این نکته که همه متون مقدس با موسیقی کلام همراهاند، گفت: «آنچه در ظهور اسلام، اعراب را به سمت قرآن سوق میداد، شکل زبانی و اعجاز کلامی آن بود؛ چون درک مفاهیم معنوی آن برای عرب جاهلی چندان آسان نبود و به همین دلیل، میگفتند لیس من قول البشر و و از همین رو بود که قریش، عربها را از شنیدن قرآن منع میکرد تا مفتون و مجذوب کلام الهی نشوند.
وی ادامه داد: بسیاری، چون خلیفه دوم، اسیدبنحضیر ، سعدبنمعاذ ، قبیله عبدالاشهل ، جبیربنمطعم ، هیئت خزرجی در عقبه منی و…، با شنیدن قرآن مسلمان شدند. حتی میگویند: فتحت یثرب بالقرآن . این اعجاز زبانی، بهقول خطابی، با کاربرد بافصح الکلام فی احسن النظوم بود و از همین طریق، مباحث بلاغت و فصاحت نیز، در زبان تازی مطرح شد و بهقول ابنسنان خفاجی : لابد لمن یبحث فی اعجاز القرآن من معرفه سر الفصاحه و البلاغه ».
خالصی، سپس به بررسی جورچین تصویری، صوتی، فکری و معانی واژگان و اعجاز در مصوتها، واجها، حروف و کلمات قرآن پرداخت و هر کدام از این بخشها را با شعر حافظ مطابقت داد. او، با شواهد و مستندات متعدد، نشان داد که حافظ چگونه با شناخت دقیق از قرآن مجید، این ویژگیها را در شعر خود به کار برده است. این مبحث، از تطابق کاربرد مصوتها شروع و به کاربرد واجها، حروف و کلمات در قرآن مجید و شعر حافظ رسید.
خالصی، با بیان این نکته که موضوع سخنانش بسیار گسترده و وقت بسیار کم است، مخاطبان را برای کسب اطلاعات بیشتر، به مطالعه کتاب دوجلدی «زبورنوازیهای عشق» که به بررسی روساختهای کلامی قرآن مجید بر شعر حافظ میپردازد، دعوت کرد.
-
چهارشنبه ۲۱ مهر ۱۴۰۰ - ۲۳:۰۰:۵۱
-
۵ بازديد
-
-
پیام فارس
لینک کوتاه:
https://www.payamefars.ir/Fa/News/242527/