پیام فارس - دنیای اقتصاد /متن پیش رو در دنیای اقتصاد منتشر شده و بازنشرش در آخرین خبر به معنای تاییدش نیست
رهبران اروپایی ضمن استقبال از طرح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور ایالات متحده، برای گفت‌وگو با ولادیمیر پوتین با هدف پایان دادن به جنگ اوکراین، بر لزوم ادامه حمایت از کی‌یف و فشار بر مسکو برای دستیابی به صلحی عادلانه و پایدار تاکید کرده‌اند. این بیانیه مشترک که شامگاه شنبه (18 مرداد) از سوی فرانسه، ایتالیا، آلمان، لهستان، بریتانیا و کمیسیون اروپا صادر شد، در شرایطی منتشر می‌شود که ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین قاطعانه اعلام کرده که کی‌یف برای دستیابی به صلح، حاضر به واگذاری خاک خود به روسیه نخواهد شد. از سوی دیگر، ترامپ که وعده پایان دادن به این جنگ سه‌ساله را داده، قصد دارد روز جمعه (24 مرداد) در آلاسکا با پوتین دیدار کند.جزئیات این توافق احتمالی هنوز اعلام نشده، اما به گفته ترامپ، شامل «مبادله بخش‌هایی از قلمرو به نفع هر دو طرف» خواهد بود. این طرح می‌تواند اوکراین را مجبور به واگذاری بخش‌های قابل‌توجهی از خاک خود کند؛ نتیجه‌ای که به باور زلنسکی و متحدان اروپایی‌اش، تنها به تشجیع تجاوزگری روسیه منجر خواهد شد.
به گزارش الجزیره، رهبران اروپایی در بیانیه مشترک خود تصریح کرده‌اند که تنها رویکرد موفق برای پایان دادن به جنگ، ترکیبی از «دیپلماسی فعال، حمایت از اوکراین و فشار بر روسیه» است. آنها با تاکید بر اینکه هرگونه راه‌حل دیپلماتیک باید حافظ منافع امنیتی اوکراین و اروپا باشد، افزودند: «این منافع حیاتی، شامل نیاز به تضمین‌های امنیتی قوی و معتبر است تا اوکراین بتواند به‌طور موثر از حاکمیت و تمامیت ارضی خود دفاع کند.» در این بیانیه همچنین تاکید شده است: «مسیر صلح در اوکراین را نمی‌توان بدون حضور خود اوکراین تعیین کرد.» رهبران اروپا ضمن اعلام آمادگی برای کمک‌های دیپلماتیک وعده دادند که «حمایت‌های نظامی و مالی قابل‌توجه خود از اوکراین» را حفظ خواهند کرد. ولودیمیر زلنسکی نیز روز یکشنبه با استقبال از این بیانیه، گفت که کی‌یف «کاملا از آن حمایت می‌کند.»
در همین حال، مقامات اروپایی در نشستی که در حومه انگلستان ترتیب داده شده بود، دیدگاه‌های خود را با جی. دی. ونس، معاون رئیس‌جمهور آمریکا در میان گذاشتند. پس از این دیدار، رهبران چند کشور اروپایی اعلام کردند که ضمن حمایت از تلاش‌های دیپلماتیک دونالد ترامپ، بر دو پیش‌شرط اساسی برای هرگونه مذاکرات صلح تاکید دارند: نخست برقراری آتش‌بس و دوم، مشارکت فعال خود اوکراین در فرآیند گفت‌وگوها. این دیدار در حالی صورت گرفت که به گفته ونس، ایالات متحده در حال زمینه‌سازی برای ملاقاتی میان ولودیمیر زلنسکی و ولادیمیر پوتین با هدف دستیابی به توافق صلح است. ونس در این‌باره افزود: «اکنون در مرحله برنامه‌ریزی و هماهنگی هستیم تا مشخص شود این سه رهبر (ترامپ، زلنسکی و پوتین) چه زمانی می‌توانند برای گفت‌وگو پیرامون پایان دادن به این مناقشه، گرد هم آیند.»
آیا مذاکرات، امتیازی بزرگ برای پوتین است؟
شرایط پیرامون اجلاس روز جمعه به قدری به نفع مسکو است که اشتیاق پوتین برای پذیرش این فرصت پس از ماه‌ها مذاکرات بی‌نتیجه، کاملا قابل درک است. به گزارش سی‌ان‌ان، تصور اینکه چگونه ممکن است از این دیدار دوجانبه، توافقی حاصل شود که به تضعیف کامل اوکراین نینجامد، دشوار به نظر می‌رسد. کی‌یف و متحدان اروپایی‌اش با نگرانی به ایده‌های اولیه استیو ویتکاف، فرستاده ترامپ، واکنش نشان داده‌اند که بر اساس آن، اوکراین در ازای آتش‌بس، باقی‌مانده مناطق دونتسک و لوهانسک را واگذار کند. طبیعتا، رئیس کرملین از ایده تصرف سرزمین بدون جنگ استقبال کرده و شنونده‌ای مشتاق در قالب ویتکاف یافته است.اما پیشنهاد ویتکاف در عمل چه معنایی دارد؟ روسیه در آستانه محاصره دو شهر کلیدی دونتسک، یعنی پوکروفسک و کوستیانتینیوکا قرار دارد و ممکن است در هفته‌های آینده نیروهای مدافع اوکراینی در این دو مرکز را کاملا به محاصره درآورد. واگذاری این دو شهر شاید اقدامی باشد که کی‌یف در هر صورت برای حفظ نیروی انسانی در ماه‌های آینده ناچار به انجام آن شود. با این حال، واگذاری بقیه دونتسک – عمدتا شهرهای کراماتورسک و اسلوویانسک – چشم‌اندازی بسیار ناگوارتر است. هزاران غیرنظامی در این شهرها زندگی می‌کنند و مسکو از صحنه تخلیه این مناطق و ورود نیروهایش بدون شلیک حتی یک گلوله، به وجد خواهد آمد.
مسکو چه می‌خواهد؟
در ازای «مبادله» پیشنهادی ترامپ، اوکراین چه چیزی به‌دست خواهد آورد؟ واقع‌بینانه، شاید تنها بخش‌های کوچکی از مناطق مرزی در استان‌های سومی و خارکیف که توسط روسیه اشغال شده و پوتین آن را «منطقه حائل» می‌نامد. هدف اصلی، یعنی آتش‌بس، دور از دسترس به نظر می‌رسد. پوتین مدت‌هاست که آتش‌بس فوری را به بهانه لزوم انجام کارهای فنی و لجستیکی، رد کرده است. از سوی دیگر، باید اذعان کرد که او از ابتدا هدف خود را صراحتا اعلام کرده است: انقیاد یا اشغال کامل اوکراین و یک بازتنظیم استراتژیک با آمریکا که به معنای رها کردن کی‌یف از سوی واشنگتن باشد.
یوری اوشاکوف، دستیار پوتین نیز از آلاسکا به‌عنوان مکانی عالی برای گفت‌وگو درباره همکاری‌های اقتصادی میان دو کشور سخن گفت و از پیشنهاد برگزاری اجلاسی متقابل در روسیه خبر داد. این خطر وجود دارد که فضای دوستانه میان ترامپ و پوتین، به برگزاری دیدارهای فنی بیشتر میان تیم‌هایشان منجر شود. در نهایت، ممکن است طرحی برای مبادله یا تصرف سرزمین که کاملا به نفع مسکو است، با همان اولتیماتوم‌های قدیمی آمریکا (مشروط کردن کمک‌ها به پذیرش توافق) به کی‌یف ارائه شود و این چرخه معیوب بار دیگر تکرار شود. پوتین برای ادامه فتوحات خود به زمان نیاز دارد و به نظر می‌رسد در آستانه به‌دست آوردن آن است.
عوامل جدید در معادله
به گزارش سی‌ان‌ان دو عنصر جدید، شرایط فعلی را از آخرین باری که تفکر ترامپ به مدار روسیه نزدیک شد، متمایز می‌کند:
نخست، تماس‌های دیپلماتیک هند و چین با کرملین در روزهای اخیر است. این دو کشور که نگران تحریم‌های ثانویه آمریکا و به خطر افتادن واردات انرژی خود هستند، ممکن است پوتین را به تظاهر بیشتر به دیپلماسی ترغیب کرده باشند.
دوم، ادعای ترامپ مبنی بر «تکامل» نگاهش به پوتین است. او اکنون از واژگانی چون «ناامیدکننده»، «نفرت‌انگیز» و «بازی دادن» برای توصیف رئیس کرملین استفاده می‌کند. هرچند ترامپ همواره از وارد کردن آسیب واقعی به مسکو خودداری کرده، اما متحدان و جمهوری‌خواهان به او یادآوری خواهند کرد که پیش از این تا چه حد در این مسیر پر خطر پیش رفته است. از منظر پوتین، سومین تهدید تحریمی ترامپ بی‌اثر شده، نیروهایش در جبهه در حال کسب دستاوردهای استراتژیک هستند و او بدون حضور اوکراین، برای مذاکره درباره صلح به آمریکا دعوت شده است؛ مذاکره‌ای که می‌تواند بخشی از سرزمین مورد نظرش را بدون جنگ به او بدهد و همه اینها، پیش از آن است که این جاسوس سابق کا‌گ‌ب، جادوی ظاهری خود را بر ترامپ اعمال کند.
پنج سناریوی احتمالی برای آینده جنگ
1. آتش‌بس بدون قید و شرط (بسیار بعید): موافقت پوتین با آتش‌بسی که خطوط مقدم را در وضعیت فعلی تثبیت کند، بسیار بعید است. روسیه پیش‌تر درخواست مشابهی را که با تهدید تحریم همراه بود، رد کرده بود. کرملین که در حال تبدیل دستاوردهای تدریجی به مزیت‌های استراتژیک است، دلیلی برای توقف پیشروی خود در اوج قدرت نمی‌بیند و دست‌کم تا ماه اکتبر به جنگ ادامه خواهد داد؛ زیرا در حال پیروز شدن است.
2. عمل‌گرایی و مذاکرات فرسایشی: این گفت‌وگوها می‌تواند به توافق بر سر مذاکرات بیشتر در آینده منجر شود؛ مذاکراتی که با فرا رسیدن زمستان و تثبیت نظامی خطوط مقدم در ماه اکتبر، دستاوردهای روسیه را دائمی کند. تا آن زمان، ممکن است پوتین شهرهای کلیدی شرق را تصرف کند و با موقعیتی مستحکم، زمستان را برای تجدید قوا سپری کند تا در آینده دوباره بجنگد یا این دستاوردها را از طریق دیپلماسی دائمی کند.
3. مقاومت اوکراین و عبور از بحران: در این سناریو، کمک‌های نظامی غرب به اوکراین کمک می‌کند تا پیشروی روسیه را کند سازد و امتیازدهی را به حداقل برساند. این امر، همراه با فشار تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی داخلی روسیه، پوتین را وادار به مذاکره جدی می‌کند. استقرار «نیروی اطمینان‌بخش» اروپایی در اطراف کی‌یف و شهرهای بزرگ نیز می‌تواند عامل بازدارنده کافی برای مسکو ایجاد کند تا خطوط مقدم را به حال خود رها کند. این بهترین سناریوی قابل تصور برای اوکراین است.
4. فاجعه برای اوکراین و ناتو: اگر اجلاس ترامپ و پوتین به بهبود روابط واشنگتن-مسکو و رها شدن کی‌یف منجر شود، پوتین با مشاهده شکاف در اتحاد غرب، به پیشروی خود ادامه خواهد داد. حمایت اروپا به تنهایی برای تغییر موازنه کافی نخواهد بود و بحران نیروی انسانی در اوکراین به یک فاجعه سیاسی تبدیل می‌شود. با پیشروی نیروهای روسیه و در معرض خطر قرار گرفتن کی‌یف، اروپا خود را در برابر این انتخاب دشوار می‌بیند که یا در خاک اوکراین با روسیه بجنگد یا منتظر جنگ در خاک اتحادیه اروپا بماند. ناتوانی در اتخاذ یک تصمیم یکپارچه، به کابوس اروپا و پایان اوکراین مستقل منجر خواهد شد.
5. فاجعه برای پوتین: تکرار تجربه افغانستان: روسیه ممکن است با قربانی کردن هزاران سرباز برای دستاوردهای ناچیز، به اشتباهات خود ادامه دهد. فرسایش اتحاد با چین، کاهش درآمدهای نفتی و نارضایتی نخبگان داخلی می‌تواند کرملین را تضعیف کند. با افول قدرت ترامپ پس از انتخابات میان‌دوره‌ای، تمرکز آمریکا به سیاست سنتی مهار مسکو بازمی‌گردد. در این شرایط، کرملین ممکن است در برابر واقعیت‌های اقتصادی و سیاسی شکننده شود، درست همان‌طور که محاسبات سیاسی اشتباه، به اشغال بی‌ثمر افغانستان توسط شوروی منجر شد.
بازار ![]()