چاپ

پیام فارس - دهم اردیبهشت‌ماه تقویم ملی کشورمان به‌نام خلیج‌فارس گره‌خورده، به تاریخی که برابر با اخراج پرتغالی‌ها از این خطه سرزمین است. بنابراین خوب است که از این فرصت برای چگونگی به تصویر کشیدن هویت ایرانی خلیج‌فارس و از سویی حفظ گنجینه‌های تاریخی آن در خلال آثار ادبی و فرهنگی بهره بگیریم.
توجه به خلیج‌فارس در حیطه کتاب از دو منظر می‌تواند موردبحث باشد؛ نخست از منظر تاریخی.
در این حیطه مورخان و پژوهشگران بسیاری به خلیج‌فارس پرداخته‌اند و می‌توان به این طریق متوجه پیام‌های تاریخی و از سویی هویت ایرانی‌اش شد. در اغلب این آثار به مسائلی همچون حمله پرتغالی‌ها به خلیج‌فارس، آمدن انگلیسی‌ها و از سویی دایر شدن کمپانی هند شرقی پرداخته است؛ اقدامی که هنوز هم جای کار بسیار دارد. البته این تنها یکی از وجوهی است که می‌توان از دریچه‌اش به سراغ خلیج‌فارس رفت، مبحث یا دریچه دیگری که آن‌هم اهمیت بسیاری دارد خلق آثار ادبی و هنری با این محور است. شاید نویسندگان جوان بپرسند که در ادبیات چطور می‌توان به خلیج‌فارس پرداخت؟ خود من چه در آثار داستانی و چه در نوشته‌های نمایشی‌ام به خلیج‌فارس همواره به‌عنوان موجودی دراماتیک نگاه کرده‌ام. موجودی که در کنار وجوه واقعی مملو از تخیل است و از سویی خاطرات تلخ و شیرین بسیاری در حافظه‌اش درج‌ شده است. جنوبی‌ها ضرب‌المثل مشهوری دارند، اینکه دریا خیلی چیزها به ما می‌دهد، اما هر وقت بخواهد همه را پس می‌گیرد. از همین یک مورد بخوبی می‌توان جایگاه دریا و خلیج‌فارس را در جنوب کشورمان و زندگی ساکنان آن دید و از آن در خلق داستان‌ها و رمان‌های خواندنی بهره گرفت. خلیج‌فارس را در نوشته‌های خودم موجودی دراماتیک می‌دانم چراکه در آن با موجودات افسانه‌ای بسیاری روبه‌رو هستیم. اینها وقتی به ادبیات راه پیدا کنند تلفیق هنرمندانه‌ای از تخیل و واقعیت را پیش روی مخاطبان می‌گذارند؛ حاصل چنین نگاهی درنهایت هویت تاریخی خلیج‌فارس را بیش‌ازپیش مقابل خواننده قرار می‌دهد. با این نگاه می‌توان از ظرفیت‌های ادبی فرهنگ فولکلور برای حفظ حیات فرهنگی، سیاسی و حتی ماهیت جغرافیایی خلیج‌فارس برای آیندگان بهره گرفت. در خلیج (ایران) افزون بر افسانه‌ها با ترانه‌های دریایی بسیاری هم مواجه هستیم که همه اینها توسط ایرانی‌ها ساخته‌شده‌اند. نمی‌دانم کشورهای عرب چگونه و با اتکا به چه چیزی درصدد مصادره هویت این خلیج همیشه ایرانی برآمده‌اند! آنقدر ادعای عجیبی است که بیشتر به شوخی می‌ماند. شاید جالب باشد بدانید پرتغالی‌ها بعد از حمله به بوشهر و بندرعباس، آنقدر تحت تأثیر فرهنگمان قرار گرفتند که وقتی به کشور خود بازگشتند ناخواسته به سفیران فرهنگی ایران تبدیل شدند. آنها حتی بسیاری از اسامی ایرانی را با خود به زادگاه شان بردند. پرتغال هرگز نتوانست از طریق خلیج‌فارس ایران را تسخیر کند که بخشی از این مسأله به فرهنگ دیرینه و قوی سرزمینمان بازمی‌گردد؛ البته نباید فراموش کرد که هموطنان خلیج‌فارسی هم همگی بسیار وطن‌دوست بوده‌اند و هنوز هم هستند. رد پای این مسأله حتی در آثار بزرگانی نظیر غلامحسین ساعدی هم دیده می‌شود؛ به آثار او که نگاه کنید خواهید دید ساعدی بااینکه حتی جنوبی نبوده اما چنان مقهور جادوی خلیج فارس می‌شود که دست به خلق مجموعه داستان ماندگار «ترس‌ولرز» می‌زند و برای نخستین مرتبه در ادبیات داستانی‌مان بخشی از این جادو را به تصویر می‌کشد. روز ملی خلیج‌فارس فرصت خوبی است برای یادآوری بخشی از هویت تاریخی‌مان و اینکه با چه راهکارهایی می‌توان درباره تاریخ آن با آیندگان سخن گفت.‌
عضویت در کانال تلگرام خبربان